Ochotnicza Straż Pożarna w Ozorkowie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Ozopedia - internetowa Encyklopedia miasta i gminy Ozorków
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
(→‎1914-1918: uzupełnienie)
m (→‎Powstanie: link)
 
(Nie pokazano 43 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
<accesscontrol>Redakcja</accesscontrol>
+
[[Plik:Herb OSP.jpg|150px|thumb|right|Odznaka związkowa OSP Ozorków]]
 +
'''Ochotnicza Straż Pożarna w Ozorkowie''' - umundurowana, wyposażona w specjalistyczny sprzęt organizacja społeczna, składająca się z grupy ochotników. Jest stowarzyszeniem wpisanym do Krajowego Rejestru Stowarzyszeń w poz. 0000027946 i działa w oparciu o Statut. Przeznaczona w szczególności do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami, ściśle współdziała w tym zakresie z Państwową Strażą Pożarną.
 
==Historia==
 
==Historia==
 
=== Powstanie ===
 
=== Powstanie ===
Straż ogniowa ochotnicza w Ozorkowie została założona 21 września 1899 r. i jest jedną z najstarszych w powiecie zgierskim. 12 października 1895 r. wystosunkowano podanie ws. jej utworzenia. We wrześniu 1899 r. odbyło się inauguracyjne spotkanie połączone z wyborem pierwszego zarządu (mimo braku oficjalnego pisma ze zgodą władz carskich, które nadeszło później). Spotkanie zgromadziło 56 osób, elitę Ozorkowa (przemysłowców, urzędników, obywateli-posesjonatów), a przewodniczył mu burmistrz. Pierwszym komendantem został Henryk Liedtke, a prezesem zarządu - Karol Weil. Na pierwszym zebraniu uchwalono schemat organizacyjny OSP z podziałem na dwa oddziały: miejski i fabryczny<ref>ZOSP działająca na terenie zakładów schlösserowskich na Strzeblewie.</ref>. Opracowano statut zgodnie z wytycznymi władz carskich. Do prawidłowego funkcjonowania potrzebne były jeszcze pieniądze. Te zapewniło [[Towarzystwo Schlösserowskiej Przędzalni Bawełny i Tkalni]], przekazując 2 tys. rubli na cele organizacyjne. TSPBiT umundurowało 20 strażaków, opłaciło za nich składki i wpłaciło 500 rubli do kasy OSP. W źródłach można znaleźć wiele pochwał na temat ozorkowskiej drużyny, m.in.: "młoda (...) dzielnie wyrobiona", charakteryzująca się karnością i porządkiem, posiadająca dostateczną liczbę narzędzi ratunkowych, "znana energia przy akcji ratunkowej", świetnie umundurowana. W lipcu 1901 r. straż otrzymała sztandar. W tym samym roku pojawili się pierwsi członkowie honorowi, którzy uiszczali specjalne składki. Dwa lata później strażacy wzięli udział w akcji przeciwpowodziowej, która miała miejsce na lewym brzegu Bzury w nocy z 10 na 11 lipca 1903 r.
+
[[Plik:Henryk_Liedtke.jpg|180px|thumb|right|Henryk Liedtke - pierwszy komendant]]
 +
Straż ogniowa ochotnicza w Ozorkowie została założona 21 września 1899 r. i jest jedną z najstarszych w powiecie zgierskim. 12 października 1895 r. wystosunkowano podanie ws. jej utworzenia. We wrześniu 1899 r. odbyło się inauguracyjne spotkanie połączone z wyborem pierwszego zarządu (mimo braku oficjalnego pisma ze zgodą władz carskich, które nadeszło później). Spotkanie zgromadziło 56 osób, elitę Ozorkowa (przemysłowców, urzędników, obywateli-posesjonatów), a przewodniczył mu burmistrz. Pierwszym komendantem został [[Liedtke Henryk|Henryk Liedtke]], a prezesem zarządu - [[Weil Karol Fryderyk|Karol Weil]]. Na pierwszym zebraniu uchwalono schemat organizacyjny OSP z podziałem na dwa oddziały: miejski i fabryczny<ref>ZOSP działająca na terenie zakładów schlösserowskich na Strzeblewie.</ref>. Opracowano statut zgodnie z wytycznymi władz carskich. Do prawidłowego funkcjonowania potrzebne były jeszcze pieniądze. Te zapewniło [[Towarzystwo Schlösserowskiej Przędzalni Bawełny i Tkalni]], przekazując 2 tys. rubli na cele organizacyjne. TSPBiT umundurowało 20 strażaków, opłaciło za nich składki i wpłaciło 500 rubli do kasy OSP. W źródłach można znaleźć wiele pochwał na temat ozorkowskiej drużyny, m.in.: "młoda (...) dzielnie wyrobiona", charakteryzująca się karnością i porządkiem, posiadająca dostateczną liczbę narzędzi ratunkowych, "znana energia przy akcji ratunkowej", świetnie umundurowana. W lipcu 1901 r. straż otrzymała sztandar. W tym samym roku pojawili się pierwsi członkowie honorowi, którzy uiszczali specjalne składki. Dwa lata później strażacy wzięli udział w akcji przeciwpowodziowej, która miała miejsce na lewym brzegu Bzury w nocy z 10 na 11 lipca 1903 r.
  
 
=== 1914-1918 ===
 
=== 1914-1918 ===
Linia 8: Linia 10:
  
 
=== 1918-1939 ===
 
=== 1918-1939 ===
Po zakończeniu działań wojennych strażacy pełnili funkcje stróżów bezpieczeństwa w mieście, współpracowali z komitetami organizacyjnymi, zabezpieczali mienie państwowe i zakładowe przed dewastacją i grabieżą. 14 kwietnia 1921 r. miała miejsce uroczystość poświęcenia sztandaru miejskiej OSP w Ozorkowie. Ojcem chrzestnym był [[Eborowicz Włodzimierz|Włodzimierz Eborowicz]]. Kilka lat później, w 1928 r., strażacy otrzymali pierwszy wóz bojowy - Chevrolet nazwany "Śmiałym". Jego kierowcą był Tadeusz Subicki. W 1932 r. dokupiono drugi wóz - "Bałtyk". W latach 20. prezesem zarządu był Józef Borensztedt, wiceprezesem zaś [[Eborowicz Włodzimierz|Włodzimierz Eborowicz]]. Zrezygnowali oni jednak ze swoich funkcji. 13 maja 1926 r. na walnym zgromadzeniu prezesem zarządu został Bolesław Kozietulski. W kolejnych wyborach został on wiceprezesem. Do wybuchu wojny na czele straży stali: prezes [[Rosiński Wincenty|Wincenty Rosiński]] i komendant [[Wilkowski Bernard|Bernard Wilkowski]].
+
Po zakończeniu działań wojennych strażacy pełnili funkcje stróżów bezpieczeństwa w mieście, współpracowali z komitetami organizacyjnymi, zabezpieczali mienie państwowe i zakładowe przed dewastacją i grabieżą. Jednakże jednostka zmagała się z trudnościami finansowymi. W 1924 r. zarząd OSP w Ozorkowie wysyłał pismo do kancelarii Sejmu, domagając się finansowania konserwacji budynków i sprzętu strażackiego przez rady miejskie i wiejskie oraz stałego miejsca w zarządzie gminy dla przedstawiciela OSP. 14 kwietnia 1921 r. miała miejsce uroczystość poświęcenia sztandaru miejskiej OSP w Ozorkowie. Ojcem chrzestnym był [[Eborowicz Włodzimierz|Włodzimierz Eborowicz]]. Lata 20. były okresem zmian. Sikawki ręczne zastąpiono motopompami, a drelichowe mundury - sukiennymi. Powstała samodzielna straż pożarna przy fabryce schlösserowskiej, która usamodzielniła się od OSP. Zlikwidowano podział drużyn na oddziały i wprowadzono plutony bojowe. W 1928 r. strażacy otrzymali pierwszy wóz bojowy - Chevrolet nazwany "Śmiałym". W 1932 r. dokupiono drugi wóz - "Bałtyk". W latach 20. prezesem zarządu był Józef Borensztedt, wiceprezesem zaś [[Eborowicz Włodzimierz|Włodzimierz Eborowicz]]. Zrezygnowali oni jednak ze swoich funkcji. 13 maja 1926 r. na walnym zgromadzeniu prezesem zarządu został Bolesław Kozietulski. W kolejnych wyborach został on wiceprezesem. Do wybuchu wojny na czele straży stali: prezes [[Rosiński Wincenty|Wincenty Rosiński]] i komendant [[Wilkowski Bernard|Bernard Wilkowski]]. Długoletnim prezesem był [[Kropp Wacław|Wacław Kropp]].
  
OSP stała się organizacją bardzo aktywną społecznie. Prowadziła własny chór i orkiestrę, wystawiała amatorskie przedstawienia teatralne. W latach 30. przy jednostce powstała 17-osobowa żeńska drużyna samarytańska. Ponadto, strażacy prowadzili szkolenia w zakresie obrony przeciwpożarowej i przeciwgazowej.
+
OSP stała się organizacją bardzo aktywną społecznie. Prowadziła własny chór i orkiestrę, wystawiała amatorskie przedstawienia teatralne. W 1932 r. przy jednostce powstała 17-osobowa żeńska drużyna samarytańska. Ponadto, strażacy prowadzili szkolenia w zakresie obrony przeciwpożarowej i przeciwgazowej. Nawiązano także współpracę z drużynami strażackimi przy fabryce schlösserowskiej i zakładach Fogla.
  
 
=== 1939-1945 ===
 
=== 1939-1945 ===
6 września 1939 r. miejska jednostka OSP wyjechała na pomoc Warszawie. Wieczorem strażacy byli już w stolicy. Jednostka miejska połączyła się z jednostką fabryczną i stacjonowały one przy ul. Sienkiewicza. Brały udział w akcjach ratowniczych przy gaszeniu pożarów na Zamku Królewskim, w Ubezpieczalni Społecznej, Szpitalu Żydowskim przy ul. Skierniewickiej, fabryce Wedla, Katedrze św. Jana, Szpitalu Św. Ducha, Wojskowych Magazynach Mięsnych, Magazynach Zbożowych, fabryce makaronów, fabryce amoniaku i innych zakładach i budynkach mieszkalnych na terenie Warszawy. Podczas przedzierania się przez Puszczę Kampinoską zginął Kazimierz Przyczyń. Tymczasem, gdy 7 września Niemcy wkroczyli do Ozorkowa, na ul. Berka Joselewicza patrol zauważył biegnącego w kierunku remizy strażaka i otworzył ogień. Ludwik Węglewski stał się pierwszą ofiarą wojny w Ozorkowie.
+
6 września 1939 r. ozorkowscy strażacy pod dowództwem naczelnika Wacława Tylmana wyjechali na pomoc Warszawie. Jednostka miejska połączyła się z jednostką fabryczną i stacjonowały one przy ul. Sienkiewicza. Brały udział w akcjach ratowniczych przy gaszeniu pożarów na Zamku Królewskim, w Ubezpieczalni Społecznej, Szpitalu Żydowskim przy ul. Skierniewickiej, fabryce Wedla, Katedrze św. Jana, Szpitalu Św. Ducha, Wojskowych Magazynach Mięsnych, Magazynach Zbożowych, fabryce makaronów, fabryce amoniaku i innych zakładach i budynkach mieszkalnych na terenie Warszawy. Podczas przedzierania się przez Puszczę Kampinoską zginął Kazimierz Przyczyń. Trzech strażaków zostało rannych, w tym jeden dwukrotnie. Tymczasem, gdy 7 września Niemcy wkroczyli do Ozorkowa, na ul. Berka Joselewicza patrol zauważył biegnącego w kierunku remizy strażaka i otworzył ogień. Ludwik Węglewski stał się pierwszą ofiarą wojny w Ozorkowie. Po powrocie do miasta szeregi strażaków umniejszały się w wyniku represji. W obozach koncentracyjnych zginęli: Henryk Kaźmierczak, [[Kropp Wacław|Wacław Kropp]] i Stefan Fagas.
  
=== 1945-1979 ===
+
=== 1945-1975 ===
Po zakończeniu II wojny światowej OSP Ozorków szybko wznowiła działalność. Rozpoczęto poszukiwania zrabowanego sprzętu. Aby skompletować części, wykorzystywano zniszczone i porzucone samochody wojskowe. 1 lutego 1947 r. odbyło się uroczyste poświęcenie samochodu i sztandaru. Lata 1951-1956 to czas zmian w strukturze organizacyjnej OSP w Polsce. Dzieje ozorkowskiej jednostki z tego czasu są nieznane. W październiku 1956 r. skład zarządu i całej jednostki uległ odmłodzeniu. Straż odbudowała się w wyniku napływu nowych ochotników. W l. 1960-1961 dokonano kapitalnego remontu strażnicy, a kilka lat później zyskano nowy sztandar ufundowany przez Miejską Radę Narodową w Ozorkowie i samochód pożarniczy GBM. Zorganizowano także młodzieżowe drużyny pożarnicze: męską i żeńską.  
+
Po zakończeniu II wojny światowej OSP w Ozorkowie wznowiła działalność już w kwietniu 1945 r. Rozpoczęto poszukiwania zrabowanego sprzętu na terenie całej Polski. Aby skompletować części, wykorzystywano zniszczone i porzucone samochody wojskowe. Społeczność odpowiedziała na apel straży i wsparła ich finansowo. W l. 1946-1947 odbyło się uroczyste poświęcenie wozów strażackich i sztandaru. Strażacy otrzymali gotowe mundury. Lata 1951-1956 to czas zmian w strukturze organizacyjnej OSP w Polsce. Dzieje ozorkowskiej jednostki z tego czasu są nieznane. W październiku 1956 r. nastąpiły radykalne zmiany i powrót do mozolnej pracy. Prezesem ponownie zostaje [[Rosiński Wincenty|Wincenty Rosiński]]. Straż odbudowała się w wyniku napływu nowych ochotników. Jak dawniej organizowano loterie, zabawy i zbiórki uliczne. Skompletowano sprzęt i zdobyto umundurowanie dla 28 strażaków. W l. 1960-1961 dokonano kapitalnego remontu strażnicy, a kilka lat później zyskano nowy sztandar ufundowany przez Miejską Radę Narodową w Ozorkowie i samochód pożarniczy GBM. Sztandar ten został odznaczony Złotym Medalem Zasługi dla Pożarnictwa. W latach 60. zorganizowano także młodzieżowe drużyny pożarnicze: męską i żeńską, a strażacy zaangażowali się w ogólnopolską akcję zbiórki na Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy. Z każdym roku przybywało nowoczesnego sprzętu, a jednostka zyskiwała coraz większe uznanie władz i społeczeństwa. W 1968 r. strażnicę przekazano nowo powstałej Zawodowej Straży Pożarnej. Rok później na terenie Ozorkowa OSP i ZSP zorganizowały powiatowe zawody OSP i MDP. W latach 70. zajęto się werbowaniem nowych członków czynnych i popierających oraz pracą z drużynami młodzieżowymi. W 1973 r. powstał Klub Weteranów, działający do połowy lat 80.
 
Do najsłynniejszych akcji ratowniczo-gaśniczych z tego okresu należą:
 
Do najsłynniejszych akcji ratowniczo-gaśniczych z tego okresu należą:
 
* 1958 – pożar budynku Ligi Przyjaciół Żołnierza w Łęczycy
 
* 1958 – pożar budynku Ligi Przyjaciół Żołnierza w Łęczycy
 
* 1961 – akcja przeciwpowodziowa w Ozorkowie i pożar Młyna Gospodarczego w Kutnie
 
* 1961 – akcja przeciwpowodziowa w Ozorkowie i pożar Młyna Gospodarczego w Kutnie
* 1971 – pożar w Spicimierzu (ponad 60 budynków)
+
* 1971 – pożar w Spicimierzu (spłonęło ponad 60 budynków)
  
=== Lata 80. ===
+
=== 1975-1999 ===
Kolejne lata to działalność organizacyjna, szkolenia, zbieranie środków finansowych na bieżącą działalność, działalność prewencyjna i propagandowa, a także organizacja obchodów Dnia Strażaka i konkursy wiedzy pożarniczej w szkołach. W 1981 r. jednostka została uhonorowana odznaką „Zasłużony Dla Miasta Ozorkowa”. 16 października 1985 r. sztandar został uhonorowany Krzyżem Walecznych za udział w obronie Warszawy w 1939 r. Udekorowanie miało miejsce 9 maja 1986 r. w Łodzi. 21 maja 1988 r. dokonano uroczystego odsłonięcia tablicy upamiętniającej zaangażowanie ozorkowskich strażaków podczas obrony stolicy. Tablica znajduje się na frontowej ścianie strażnicy OSP Ozorków.
+
[[Plik:osp10.jpg|200px|thumb|right]]
 +
Kolejne lata to działalność organizacyjna, szkolenia, zbieranie środków finansowych na bieżącą działalność, działalność prewencyjna i propagandowa, a także organizacja obchodów Dnia Strażaka i konkursów wiedzy pożarniczej w szkołach. W 1975 r. nastąpiła reorganizacja struktur ochrony przeciwpożarowej. W jej wyniku nastąpiły radykalne zmiany w organizacji budynku i pomieszczeń. Dla podniesienia stanu dyscypliny i wyszkolenia pod koniec lat 70. wprowadzono system współzawodnictwa (do 1992 r.). W 1981 r. jednostka została uhonorowana odznaką „Zasłużony dla Miasta Ozorkowa”, a 5 lat później sztandar udekorowany został Krzyżem Walecznych, nadanym przez Radę Państwa za czyny męstwa i odwagi wykazane w walkach z niemieckim najeźdźcą, głównie za udział w obronie Warszawy. 21 maja 1988 r. dokonano uroczystego odsłonięcia tablicy upamiętniającej zaangażowanie ozorkowskich strażaków w 1939 r. Tablica znajduje się na frontowej ścianie strażnicy. W latach 90., w związku z wprowadzeniem nowego sprzętu i rozszerzeniem działalności interwencyjnej na ratownictwo techniczne, chemiczne i drogowe, podjęto wzmożone prace organizacyjne i szkoleniowe. Ponadto utworzono świetlicę, wyremontowano pomieszczenia biurowe i sanitarne oraz wymieniono instalacje centralnego ogrzewania.<br />
 +
W związku z obchodami 100-lecia OSP Ozorków w 1999 r. zakupiono nowy sztandar, który poświęcił Ojciec Święty Jan Paweł II 7 czerwca 1999 r. w Licheniu. Wydano także historię OSP i wykonano okolicznościowe pamiątki dla jej członków, osób i instytucji wspierających działalność.
  
=== Lata 90. ===
+
==[[Orkiestra dęta w Ozorkowie|Orkiestra strażacka]]==
W związku z wprowadzeniem nowego sprzętu i rozszerzeniem działalności interwencyjnej na ratownictwo techniczne, chemiczne i drogowe podjęto wzmożone prace organizacyjne i szkoleniowe. Ponadto utworzono świetlicę, wyremontowano pomieszczenia biurowe i sanitarne oraz wymieniono instalacje centralnego ogrzewania.
+
[[Plik:Orkiestra 1914.jpg|thumb|right|Orkiestra strażacka 1914 r.]]
 
+
Mocą zezwolenia władz gubernialnych straż miała prawo posiadać własną orkiestrę. Powołano ją do życia w 1901 r. Początkowo na czele orkiestry stał Aleksander Sienkiewicz, ale szybko został on zastąpiony. Jego miejsce zajął Grameus. Od 1905 r. orkiestra grała pod batutą Chojnackiego, a od 1906 r. - Bernarda Millera. Później obowiązki te przejął Jan Giziński. Orkiestra strażacka uświetniała występy straży pożarnej i dawała koncerty publiczne. Szczególnie dobry okres działalności orkiestry rozpoczął się w 1926 r. Przed wojną była zaliczana do najlepszych orkiestr strażackich w województwie. Po wojnie nastąpiła jej reaktywacja. Funkcjonowała przy OSP do 1959 r., a następnie z braku środków finansowych została przekazana [[Ozorkowskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego|Ozorkowskim Zakładom Przemysłu Bawełnianego]], gdzie działała do 1993 r. Wówczas Urząd Miasta Ozorkowa zgodził się ponosić koszty utrzymania orkiestry, a Zarząd OSP przejął obowiązki organizacyjne.<br />
=== Orkiestra strażacka ===
+
W kolejnych latach orkiestra funkcjonowała pod różnymi zarządami i została ostatecznie rozwiązana w 2013 r.
Mocą zezwolenia władz gubernialnych straż miała prawo posiadać własną orkiestrę. Powołano ją do życia w 1901 r. Początkowo na czele orkiestry stał Müller. Później obowiązki te przejął Jan Giziński. Szczególnie dobrym okresem działalności orkiestry były lata 20. Po wojnie nastąpiła jej reaktywacja. Funkcjonowała przy OSP do 1959 r., a następnie z braku środków finansowych została przekazana [[Ozorkowskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego|Ozorkowskim Zakładom Przemysłu Bawełnianego]], gdzie działała do 1993 r. Wówczas Urząd Miasta Ozorkowa zgodził się ponosić koszty utrzymania orkiestry, a Zarząd OSP przejął obowiązki organizacyjne. Obecnie uchodzi za jedną z najlepszych orkiestr strażackich w województwie.
 
 
 
=== Święta i zawody strażackie ===
 
Najważniejsze święto strażaków - dzień św. Floriana - był czasem przyjmowania hołdów i zaszczytów, urządzania parad, zabaw i pokazów sprawności (zarówno strażaków, jak i sprzętu). Odbywały się one na Rynku (obecnie pl. Jana Pawła II). Alejami kroczyła defilada, którą otwierała orkiestra strażacka. Ponadto, w początkowym okresie swojego istnienia OSP organizowała zabawy leśne (tzw. "majówki strażackie"), imprezy dochodowe i loterie fantowe. W ten sposób starano się pozyskać środki finansowe na rozwój jednostki.
 
  
 +
==Święta i zawody strażackie==
 +
Najważniejsze święto strażaków - dzień św. Floriana - był czasem przyjmowania hołdów i zaszczytów, urządzania parad, zabaw i pokazów sprawności (zarówno strażaków, jak i sprzętu). Odbywały się one na Rynku (obecnie pl. Jana Pawła II). Alejami kroczyła defilada, którą otwierała orkiestra strażacka. Ponadto, w początkowym okresie swojego istnienia OSP organizowała zabawy leśne (tzw. "majówki strażackie"), imprezy dochodowe i loterie fantowe. W ten sposób starano się pozyskać środki finansowe na rozwój jednostki. Obecnie z okazji "Dnia Strażaka" organizowane są capstrzyki poprzedzone mszą świętą oraz zbiórka uliczna do puszek, składane są kwiaty na grobach strażaków i pod tablicą pamiątkową, a wyróżniający się druhowie otrzymują odznaczenia. Co roku odbywają się także zawody strzeleckie w Lasku Miejskim i turniej wiedzy pożarniczej "Młodzież zapobiega pożarom".
 +
[[Plik:osp2.jpg|200px|thumb|left|Zawody pożarnicze]]
 
Ozorkowska jednostka może poszczycić się wysokimi lokatami w zawodach pożarniczych:
 
Ozorkowska jednostka może poszczycić się wysokimi lokatami w zawodach pożarniczych:
 
* 1958 – I miejsce w zawodach powiatowych
 
* 1958 – I miejsce w zawodach powiatowych
Linia 39: Linia 42:
 
* 1971 – II miejsce w zawodach powiatowych
 
* 1971 – II miejsce w zawodach powiatowych
 
* 1983 – I miejsce w zawodach rejonowych, III miejsce w zawodach wojewódzkich
 
* 1983 – I miejsce w zawodach rejonowych, III miejsce w zawodach wojewódzkich
 +
* 1991 - I miejsce w zawodach rejonowych
 +
* 1993 - I miejsce w zawodach rejonowych
 +
* 1994 - IV miejsce w zawodach wojewódzkich
  
 
==Współczesność==
 
==Współczesność==
W 2009 r. jednostka OSP w Ozorkowie otrzymała Medal Honorowy im. Bolesława Chomicza.
+
[[Plik:osp13.JPG|220px|right|thumb|Remiza OSP w Ozorkowie, ul. T. Kościuszki 1]]
 +
[[Plik:wozy.jpg|220px|right|thumb|Zmechanizowany tabor OSP Ozorków]]
 +
[[Plik:osp3.jpg|220px|right|thumb|Wyposażenie taboru]]
 +
===Działania===
 +
Ochotnicza Straż Pożarna w Ozorkowie realizuje zadania statutowe na rzecz ochrony ludności, ochrony przeciwpożarowej oraz ratownictwa, a także prowadzi na szeroką skalę działania profilaktyczne skierowane głównie do młodzieży (szkolenia edukacyjne w szkołach). <br />
 +
Z chwilą wstąpienia w 2002 r. do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego (KSRG) wzrósł zakres zadań strażaków – ochotników. Do głównych zadań realizowanych przez  OSP w ramach KSRG należy:
 +
* gaszenie pożarów;
 +
* ratownictwo techniczne, w szczególności na drogach;
 +
* ewakuacja poszkodowanych lub zagrożonych ludzi i zwierząt oraz zagrożonego mienia;
 +
* oznakowanie i zabezpieczenie miejsc prowadzenia działań ratowniczych,
 +
* prowadzenie działań ratowniczych na obszarach wodnych, w tym podczas powodzi,
 +
* usuwanie skutków zdarzeń w szczególności po przejściu anomalii pogodowych i udzielanie pomocy socjalnej poszkodowanym.<br />
 +
Ponadto jeździ również do tzw. wyjazdów gospodarczych, czyli świadczy pomoc Urzędowi Miejskiemu w podcięciu konarów, zawieszeniu banerów, zabezpieczeniu ppoż dorocznej imprezy masowej "Dni Ozorkowa" itp.
  
==Struktura kierownicza==
+
===Skład Zarządu OSP w Ozorkowie (2016 r.)===
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
!  !! Prezes zarządu !! Naczelnik straży !! Pomocnicy naczelnika !! Członkowie zarządu !! Członkowie komisji rewizyjnej !! Zastępcy członków komisji rewizyjnej !! Gospodarz
+
| '''Prezes''' || Jarosław Kasprowicz
 +
|-
 +
| '''Naczelnik''' || Łukasz Radwański
 
|-
 
|-
| '''1899''' || Karol Weil || Henryk Liedtke || Władysław Stolz, Władysław Gaberle || [[Schlösser Karol Ernest|Karol Schlösser]], Konstanty Janasz, Otto Weingertner || Stanisław Gralewski, August Landek, Feliks Rubinstein || [[Scheibler Wilhelm Gustaw|Gustaw Scheibler]], Szymon Waldmann || Kazimierz Adler
+
| '''Z-ca Prezesa''' || Remigiusz Kaźmierski
 
|-
 
|-
| '''1902''' || Edmund Grzymski || Henryk Liedtke || Władysław Gaberle, Władysław Stolz || Władysław Piekarski, Karol Schlösser, Otto Weingertner, August Landek, Feliks Rubinstein, Władysław Bobowski ||  ||  ||
+
| '''Z-ca Naczelnika''' || Rafał Stanulewicz
 
|-
 
|-
| '''1914''' || Wilhelm Witke || Józef Podmieski || Korneli Brauze, Władysław Stolz ||  ||  ||  ||
+
| '''Sekretarz''' || Adam Gawęda
 
|-
 
|-
 +
| '''Skarbnik''' || Łukasz Kaźmierczak
 +
|-
 +
| '''Gospodarz''' || Józef Szewczyk
 
|}
 
|}
 +
 +
===Akcja honorowego oddawania krwi===
 +
Co miesiąc w remizie OSP w Ozorkowie odbywa się akcja honorowego oddawania krwi "Oddaj krew, uratuj życie", prowadzona przez Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Łodzi.
 +
==Odznaczenia==
 +
* Odznaka Zasłużony dla Miasta Ozorkowa (1981)
 +
* Krzyż Walecznych (1985)
 +
* Medal Honorowy im. Bolesława Chomicza (2009)
 +
* Złoty Znak Związku
 +
 +
==Galeria==
 +
<gallery>
 +
topornicy.jpg|Oddział toporników
 +
przed1914.jpg|Komenda OSP przed 1914 r. Stoją: Wiśniewski, Tołkacz, Kolczyński, Wohlschendorf. Siedzą: Brzeziński, Brauze, Maurer
 +
osp8.jpg|Przedwojenne zdjęcie strażaków
 +
Sztandar1947.jpg|Uroczystość wręczenia sztandaru (1947)
 +
1959.jpg|1959 r.
 +
1974.jpg|1974 r.
 +
wspinalnia.jpg|Wspinalnia
 +
Osp11.jpg|Akt nadania Krzyża Walecznych
 +
Zawody1996.jpg|I miejsce na zawodach sportowo-pożarniczych (1996)
 +
100lecie.jpg|Obchody 100-lecia OSP (1999)
 +
osp9.jpg|Akt nadania Medalu Honorowego im. Bolesława Chomicza (2009)
 +
osp14.JPG|Zabytkowy wóz strażacki przed remizą
 +
osp12.JPG|Izba Pamięci
 +
osp5.jpg|Akcja gaśnicza
 +
osp-akcja.jpeg|Ratownictwo techniczne
 +
osp6.jpg|W akcji
 +
osp-edukacja.jpg|Działania edukacyjne
 +
osp7.jpg|Adoracja Grobu Jezusa w Wielką Sobotę w kościele pw. św. Józefa
 +
</gallery>
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
Linia 61: Linia 114:
 
# ID, ''110-lecie Ochotniczej Straży Pożarnej'', [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 5, 2009, s. 10.
 
# ID, ''110-lecie Ochotniczej Straży Pożarnej'', [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 5, 2009, s. 10.
 
# Frątczak S., ''Za kierownicą na sygnale'', [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 5, 1998.
 
# Frątczak S., ''Za kierownicą na sygnale'', [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 5, 1998.
# ''Kalendarz kaliski na rok 1914'', Kalisz 1913.
+
# Biuletyn ''Ochotnicza Straż Pożarna w Ozorkowie 1899-1999''
# ''Kaliszanin. Kalendarz ilustrowany na rok zwyczajny 1902'', Kalisz 1901.
 
# ''Kalendarz na Szkołę Rzemiosł w Kaliszu na rok 1907'', Kalisz 1907.
 
# ''Księga Adresowa Miasta Łodzi i Województwa Łódzkiego'', Łódź 1937-1939.
 
# ''Księga Adresowa Polski (wraz z W.M. Gdańskiem) dla Handlu, Przemysłu, Rzemiosł i Rolnictwa'', 1926/1927, 1928, 1929, 1930.
 
 
# Pao, ''110 lecie OSP w Ozorkowie'', [w:] "Gminniak", nr 212, 2009.
 
# Pao, ''110 lecie OSP w Ozorkowie'', [w:] "Gminniak", nr 212, 2009.
 
# Pao, ''Obchody 100 lecia OSP w Ozorkowie'', [w:] "Gminniak", nr 97, 1999.
 
# Pao, ''Obchody 100 lecia OSP w Ozorkowie'', [w:] "Gminniak", nr 97, 1999.
Linia 72: Linia 121:
  
 
==Linki zewnętrzne==
 
==Linki zewnętrzne==
[http://ospozorkow.osp.pl/ Ochotnicza Straż Pożarna w Ozorkowie]
+
[http://ospozorkow.osp.pl/ Ochotnicza Straż Pożarna w Ozorkowie]<br />
 
+
Strona na portalu społecznościowym [https://www.facebook.com/Ochotnicza-Stra%C5%BC-Po%C5%BCarna-w-Ozorkowie-251176521628253/?fref=ts Facebook]
  
''<small>Oprac. '''[[Użytkowniczka:Marianna Różalska|Marianna Różalska]]'''</small>''
+
''<small>Oprac. '''[[Różalska Marianna|Marianna Różalska]], [[Trzcińska Danuta|Danuta Trzcińska]]'''</small>''
  
 
==Przypisy==
 
==Przypisy==
  
[[Kategoria:Hasła w przygotowaniu]]
+
[[Kategoria:Encyklopedia]]
 +
[[Kategoria:Instytucje, organizacje i stowarzyszenia]]
 +
[[Kategoria:Miejsca]]

Aktualna wersja na dzień 16:22, 25 mar 2017

Odznaka związkowa OSP Ozorków

Ochotnicza Straż Pożarna w Ozorkowie - umundurowana, wyposażona w specjalistyczny sprzęt organizacja społeczna, składająca się z grupy ochotników. Jest stowarzyszeniem wpisanym do Krajowego Rejestru Stowarzyszeń w poz. 0000027946 i działa w oparciu o Statut. Przeznaczona w szczególności do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami, ściśle współdziała w tym zakresie z Państwową Strażą Pożarną.

Historia

Powstanie

Henryk Liedtke - pierwszy komendant

Straż ogniowa ochotnicza w Ozorkowie została założona 21 września 1899 r. i jest jedną z najstarszych w powiecie zgierskim. 12 października 1895 r. wystosunkowano podanie ws. jej utworzenia. We wrześniu 1899 r. odbyło się inauguracyjne spotkanie połączone z wyborem pierwszego zarządu (mimo braku oficjalnego pisma ze zgodą władz carskich, które nadeszło później). Spotkanie zgromadziło 56 osób, elitę Ozorkowa (przemysłowców, urzędników, obywateli-posesjonatów), a przewodniczył mu burmistrz. Pierwszym komendantem został Henryk Liedtke, a prezesem zarządu - Karol Weil. Na pierwszym zebraniu uchwalono schemat organizacyjny OSP z podziałem na dwa oddziały: miejski i fabryczny[1]. Opracowano statut zgodnie z wytycznymi władz carskich. Do prawidłowego funkcjonowania potrzebne były jeszcze pieniądze. Te zapewniło Towarzystwo Schlösserowskiej Przędzalni Bawełny i Tkalni, przekazując 2 tys. rubli na cele organizacyjne. TSPBiT umundurowało 20 strażaków, opłaciło za nich składki i wpłaciło 500 rubli do kasy OSP. W źródłach można znaleźć wiele pochwał na temat ozorkowskiej drużyny, m.in.: "młoda (...) dzielnie wyrobiona", charakteryzująca się karnością i porządkiem, posiadająca dostateczną liczbę narzędzi ratunkowych, "znana energia przy akcji ratunkowej", świetnie umundurowana. W lipcu 1901 r. straż otrzymała sztandar. W tym samym roku pojawili się pierwsi członkowie honorowi, którzy uiszczali specjalne składki. Dwa lata później strażacy wzięli udział w akcji przeciwpowodziowej, która miała miejsce na lewym brzegu Bzury w nocy z 10 na 11 lipca 1903 r.

1914-1918

Rozwój Ochotniczej Straży Pożarnej w Ozorkowie przerwała I wojna światowa. Liczba strażaków zmniejszała się z powodu bezrobocia i okupacji. Niektórzy zostali powołani do armii rosyjskiej, inni wywiezieni na roboty przymusowe do Niemiec. Byli również tacy, którzy opuścili Ozorków w poszukiwaniu środków do życia.

1918-1939

Po zakończeniu działań wojennych strażacy pełnili funkcje stróżów bezpieczeństwa w mieście, współpracowali z komitetami organizacyjnymi, zabezpieczali mienie państwowe i zakładowe przed dewastacją i grabieżą. Jednakże jednostka zmagała się z trudnościami finansowymi. W 1924 r. zarząd OSP w Ozorkowie wysyłał pismo do kancelarii Sejmu, domagając się finansowania konserwacji budynków i sprzętu strażackiego przez rady miejskie i wiejskie oraz stałego miejsca w zarządzie gminy dla przedstawiciela OSP. 14 kwietnia 1921 r. miała miejsce uroczystość poświęcenia sztandaru miejskiej OSP w Ozorkowie. Ojcem chrzestnym był Włodzimierz Eborowicz. Lata 20. były okresem zmian. Sikawki ręczne zastąpiono motopompami, a drelichowe mundury - sukiennymi. Powstała samodzielna straż pożarna przy fabryce schlösserowskiej, która usamodzielniła się od OSP. Zlikwidowano podział drużyn na oddziały i wprowadzono plutony bojowe. W 1928 r. strażacy otrzymali pierwszy wóz bojowy - Chevrolet nazwany "Śmiałym". W 1932 r. dokupiono drugi wóz - "Bałtyk". W latach 20. prezesem zarządu był Józef Borensztedt, wiceprezesem zaś Włodzimierz Eborowicz. Zrezygnowali oni jednak ze swoich funkcji. 13 maja 1926 r. na walnym zgromadzeniu prezesem zarządu został Bolesław Kozietulski. W kolejnych wyborach został on wiceprezesem. Do wybuchu wojny na czele straży stali: prezes Wincenty Rosiński i komendant Bernard Wilkowski. Długoletnim prezesem był Wacław Kropp.

OSP stała się organizacją bardzo aktywną społecznie. Prowadziła własny chór i orkiestrę, wystawiała amatorskie przedstawienia teatralne. W 1932 r. przy jednostce powstała 17-osobowa żeńska drużyna samarytańska. Ponadto, strażacy prowadzili szkolenia w zakresie obrony przeciwpożarowej i przeciwgazowej. Nawiązano także współpracę z drużynami strażackimi przy fabryce schlösserowskiej i zakładach Fogla.

1939-1945

6 września 1939 r. ozorkowscy strażacy pod dowództwem naczelnika Wacława Tylmana wyjechali na pomoc Warszawie. Jednostka miejska połączyła się z jednostką fabryczną i stacjonowały one przy ul. Sienkiewicza. Brały udział w akcjach ratowniczych przy gaszeniu pożarów na Zamku Królewskim, w Ubezpieczalni Społecznej, Szpitalu Żydowskim przy ul. Skierniewickiej, fabryce Wedla, Katedrze św. Jana, Szpitalu Św. Ducha, Wojskowych Magazynach Mięsnych, Magazynach Zbożowych, fabryce makaronów, fabryce amoniaku i innych zakładach i budynkach mieszkalnych na terenie Warszawy. Podczas przedzierania się przez Puszczę Kampinoską zginął Kazimierz Przyczyń. Trzech strażaków zostało rannych, w tym jeden dwukrotnie. Tymczasem, gdy 7 września Niemcy wkroczyli do Ozorkowa, na ul. Berka Joselewicza patrol zauważył biegnącego w kierunku remizy strażaka i otworzył ogień. Ludwik Węglewski stał się pierwszą ofiarą wojny w Ozorkowie. Po powrocie do miasta szeregi strażaków umniejszały się w wyniku represji. W obozach koncentracyjnych zginęli: Henryk Kaźmierczak, Wacław Kropp i Stefan Fagas.

1945-1975

Po zakończeniu II wojny światowej OSP w Ozorkowie wznowiła działalność już w kwietniu 1945 r. Rozpoczęto poszukiwania zrabowanego sprzętu na terenie całej Polski. Aby skompletować części, wykorzystywano zniszczone i porzucone samochody wojskowe. Społeczność odpowiedziała na apel straży i wsparła ich finansowo. W l. 1946-1947 odbyło się uroczyste poświęcenie wozów strażackich i sztandaru. Strażacy otrzymali gotowe mundury. Lata 1951-1956 to czas zmian w strukturze organizacyjnej OSP w Polsce. Dzieje ozorkowskiej jednostki z tego czasu są nieznane. W październiku 1956 r. nastąpiły radykalne zmiany i powrót do mozolnej pracy. Prezesem ponownie zostaje Wincenty Rosiński. Straż odbudowała się w wyniku napływu nowych ochotników. Jak dawniej organizowano loterie, zabawy i zbiórki uliczne. Skompletowano sprzęt i zdobyto umundurowanie dla 28 strażaków. W l. 1960-1961 dokonano kapitalnego remontu strażnicy, a kilka lat później zyskano nowy sztandar ufundowany przez Miejską Radę Narodową w Ozorkowie i samochód pożarniczy GBM. Sztandar ten został odznaczony Złotym Medalem Zasługi dla Pożarnictwa. W latach 60. zorganizowano także młodzieżowe drużyny pożarnicze: męską i żeńską, a strażacy zaangażowali się w ogólnopolską akcję zbiórki na Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy. Z każdym roku przybywało nowoczesnego sprzętu, a jednostka zyskiwała coraz większe uznanie władz i społeczeństwa. W 1968 r. strażnicę przekazano nowo powstałej Zawodowej Straży Pożarnej. Rok później na terenie Ozorkowa OSP i ZSP zorganizowały powiatowe zawody OSP i MDP. W latach 70. zajęto się werbowaniem nowych członków czynnych i popierających oraz pracą z drużynami młodzieżowymi. W 1973 r. powstał Klub Weteranów, działający do połowy lat 80. Do najsłynniejszych akcji ratowniczo-gaśniczych z tego okresu należą:

  • 1958 – pożar budynku Ligi Przyjaciół Żołnierza w Łęczycy
  • 1961 – akcja przeciwpowodziowa w Ozorkowie i pożar Młyna Gospodarczego w Kutnie
  • 1971 – pożar w Spicimierzu (spłonęło ponad 60 budynków)

1975-1999

Osp10.jpg

Kolejne lata to działalność organizacyjna, szkolenia, zbieranie środków finansowych na bieżącą działalność, działalność prewencyjna i propagandowa, a także organizacja obchodów Dnia Strażaka i konkursów wiedzy pożarniczej w szkołach. W 1975 r. nastąpiła reorganizacja struktur ochrony przeciwpożarowej. W jej wyniku nastąpiły radykalne zmiany w organizacji budynku i pomieszczeń. Dla podniesienia stanu dyscypliny i wyszkolenia pod koniec lat 70. wprowadzono system współzawodnictwa (do 1992 r.). W 1981 r. jednostka została uhonorowana odznaką „Zasłużony dla Miasta Ozorkowa”, a 5 lat później sztandar udekorowany został Krzyżem Walecznych, nadanym przez Radę Państwa za czyny męstwa i odwagi wykazane w walkach z niemieckim najeźdźcą, głównie za udział w obronie Warszawy. 21 maja 1988 r. dokonano uroczystego odsłonięcia tablicy upamiętniającej zaangażowanie ozorkowskich strażaków w 1939 r. Tablica znajduje się na frontowej ścianie strażnicy. W latach 90., w związku z wprowadzeniem nowego sprzętu i rozszerzeniem działalności interwencyjnej na ratownictwo techniczne, chemiczne i drogowe, podjęto wzmożone prace organizacyjne i szkoleniowe. Ponadto utworzono świetlicę, wyremontowano pomieszczenia biurowe i sanitarne oraz wymieniono instalacje centralnego ogrzewania.
W związku z obchodami 100-lecia OSP Ozorków w 1999 r. zakupiono nowy sztandar, który poświęcił Ojciec Święty Jan Paweł II 7 czerwca 1999 r. w Licheniu. Wydano także historię OSP i wykonano okolicznościowe pamiątki dla jej członków, osób i instytucji wspierających działalność.

Orkiestra strażacka

Orkiestra strażacka 1914 r.

Mocą zezwolenia władz gubernialnych straż miała prawo posiadać własną orkiestrę. Powołano ją do życia w 1901 r. Początkowo na czele orkiestry stał Aleksander Sienkiewicz, ale szybko został on zastąpiony. Jego miejsce zajął Grameus. Od 1905 r. orkiestra grała pod batutą Chojnackiego, a od 1906 r. - Bernarda Millera. Później obowiązki te przejął Jan Giziński. Orkiestra strażacka uświetniała występy straży pożarnej i dawała koncerty publiczne. Szczególnie dobry okres działalności orkiestry rozpoczął się w 1926 r. Przed wojną była zaliczana do najlepszych orkiestr strażackich w województwie. Po wojnie nastąpiła jej reaktywacja. Funkcjonowała przy OSP do 1959 r., a następnie z braku środków finansowych została przekazana Ozorkowskim Zakładom Przemysłu Bawełnianego, gdzie działała do 1993 r. Wówczas Urząd Miasta Ozorkowa zgodził się ponosić koszty utrzymania orkiestry, a Zarząd OSP przejął obowiązki organizacyjne.
W kolejnych latach orkiestra funkcjonowała pod różnymi zarządami i została ostatecznie rozwiązana w 2013 r.

Święta i zawody strażackie

Najważniejsze święto strażaków - dzień św. Floriana - był czasem przyjmowania hołdów i zaszczytów, urządzania parad, zabaw i pokazów sprawności (zarówno strażaków, jak i sprzętu). Odbywały się one na Rynku (obecnie pl. Jana Pawła II). Alejami kroczyła defilada, którą otwierała orkiestra strażacka. Ponadto, w początkowym okresie swojego istnienia OSP organizowała zabawy leśne (tzw. "majówki strażackie"), imprezy dochodowe i loterie fantowe. W ten sposób starano się pozyskać środki finansowe na rozwój jednostki. Obecnie z okazji "Dnia Strażaka" organizowane są capstrzyki poprzedzone mszą świętą oraz zbiórka uliczna do puszek, składane są kwiaty na grobach strażaków i pod tablicą pamiątkową, a wyróżniający się druhowie otrzymują odznaczenia. Co roku odbywają się także zawody strzeleckie w Lasku Miejskim i turniej wiedzy pożarniczej "Młodzież zapobiega pożarom".

Zawody pożarnicze

Ozorkowska jednostka może poszczycić się wysokimi lokatami w zawodach pożarniczych:

  • 1958 – I miejsce w zawodach powiatowych
  • 1969 - II miejsce w zawodach powiatowych
  • 1971 – II miejsce w zawodach powiatowych
  • 1983 – I miejsce w zawodach rejonowych, III miejsce w zawodach wojewódzkich
  • 1991 - I miejsce w zawodach rejonowych
  • 1993 - I miejsce w zawodach rejonowych
  • 1994 - IV miejsce w zawodach wojewódzkich

Współczesność

Remiza OSP w Ozorkowie, ul. T. Kościuszki 1
Zmechanizowany tabor OSP Ozorków
Wyposażenie taboru

Działania

Ochotnicza Straż Pożarna w Ozorkowie realizuje zadania statutowe na rzecz ochrony ludności, ochrony przeciwpożarowej oraz ratownictwa, a także prowadzi na szeroką skalę działania profilaktyczne skierowane głównie do młodzieży (szkolenia edukacyjne w szkołach).
Z chwilą wstąpienia w 2002 r. do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego (KSRG) wzrósł zakres zadań strażaków – ochotników. Do głównych zadań realizowanych przez OSP w ramach KSRG należy:

  • gaszenie pożarów;
  • ratownictwo techniczne, w szczególności na drogach;
  • ewakuacja poszkodowanych lub zagrożonych ludzi i zwierząt oraz zagrożonego mienia;
  • oznakowanie i zabezpieczenie miejsc prowadzenia działań ratowniczych,
  • prowadzenie działań ratowniczych na obszarach wodnych, w tym podczas powodzi,
  • usuwanie skutków zdarzeń w szczególności po przejściu anomalii pogodowych i udzielanie pomocy socjalnej poszkodowanym.

Ponadto jeździ również do tzw. wyjazdów gospodarczych, czyli świadczy pomoc Urzędowi Miejskiemu w podcięciu konarów, zawieszeniu banerów, zabezpieczeniu ppoż dorocznej imprezy masowej "Dni Ozorkowa" itp.

Skład Zarządu OSP w Ozorkowie (2016 r.)

Prezes Jarosław Kasprowicz
Naczelnik Łukasz Radwański
Z-ca Prezesa Remigiusz Kaźmierski
Z-ca Naczelnika Rafał Stanulewicz
Sekretarz Adam Gawęda
Skarbnik Łukasz Kaźmierczak
Gospodarz Józef Szewczyk

Akcja honorowego oddawania krwi

Co miesiąc w remizie OSP w Ozorkowie odbywa się akcja honorowego oddawania krwi "Oddaj krew, uratuj życie", prowadzona przez Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Łodzi.

Odznaczenia

  • Odznaka Zasłużony dla Miasta Ozorkowa (1981)
  • Krzyż Walecznych (1985)
  • Medal Honorowy im. Bolesława Chomicza (2009)
  • Złoty Znak Związku

Galeria

Bibliografia

  1. 100 lat OSP w Ozorkowie, [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 6-7, 1999.
  2. Dodatek specjalny poświęcony 100-leciu OSP w Ozorkowie, [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 10, 1999.
  3. ID, 110-lecie Ochotniczej Straży Pożarnej, [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 5, 2009, s. 10.
  4. Frątczak S., Za kierownicą na sygnale, [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 5, 1998.
  5. Biuletyn Ochotnicza Straż Pożarna w Ozorkowie 1899-1999
  6. Pao, 110 lecie OSP w Ozorkowie, [w:] "Gminniak", nr 212, 2009.
  7. Pao, Obchody 100 lecia OSP w Ozorkowie, [w:] "Gminniak", nr 97, 1999.
  8. "Wiadomości Ozorkowskie", nr 11-12, 2013.
  9. "Wiadomości Ozorkowskie", nr 1, 2014.

Linki zewnętrzne

Ochotnicza Straż Pożarna w Ozorkowie
Strona na portalu społecznościowym Facebook

Oprac. Marianna Różalska, Danuta Trzcińska

Przypisy

  1. ZOSP działająca na terenie zakładów schlösserowskich na Strzeblewie.