Ochotnicza Straż Pożarna w Ozorkowie

<accesscontrol>Redakcja</accesscontrol>

Historia

Powstanie

Straż ogniowa ochotnicza w Ozorkowie została założona 21 września 1899 r. i jest jedną z najstarszych w powiecie zgierskim. 12 października 1895 r. wystosunkowano podanie ws. jej utworzenia. We wrześniu 1899 r. odbyło się inauguracyjne spotkanie połączone z wyborem pierwszego zarządu (mimo braku oficjalnego pisma ze zgodą władz carskich, które nadeszło później). Spotkanie zgromadziło 56 osób, elitę Ozorkowa (przemysłowców, urzędników, obywateli-posesjonatów), a przewodniczył mu burmistrz. Pierwszym komendantem został Henryk Liedtke, a prezesem zarządu - Karol Weil. Na pierwszym zebraniu uchwalono schemat organizacyjny OSP z podziałem na dwa oddziały: miejski i fabryczny. Opracowano statut zgodnie z wytycznymi władz carskich. Do prawidłowego funkcjonowania potrzebne były jeszcze pieniądze. Te zapewniło Towarzystwo Schlösserowskiej Przędzalni Bawełny i Tkalni, przekazując 2 tys. rubli na cele organizacyjne. TSPBiT umundurowało 20 strażaków, opłaciło za nich składki i wpłaciło 500 rubli do kasy OSP. W źródłach można znaleźć wiele pochwał na temat ozorkowskiej drużyny, m.in.: "młoda (...) dzielnie wyrobiona", charakteryzująca się karnością i porządkiem, posiadająca dostateczną liczbę narzędzi ratunkowych, "znana energia przy akcji ratunkowej", świetnie umundurowana. W lipcu 1901 r. straż otrzymała sztandar. W tym samym roku pojawili się pierwsi członkowie honorowi, którzy uiszczali specjalne składki. Dwa lata później strażacy wzięli udział w akcji przeciwpowodziowej, która miała miejsce na lewym brzegu Bzury w nocy z 10 na 11 lipca 1903 r.

1914-1918

Rozwój Ochotniczej Straży Pożarnej w Ozorkowie przerwała I wojna światowa. Liczba strażaków zmniejszała się z powodu bezrobocia i okupacji. Niektórzy zostali powołani do armii rosyjskiej, inni wywiezieni na roboty przymusowe do Niemiec. Byli również tacy, którzy opuścili Ozorków w poszukiwaniu środków do życia.

1918-1939

Po zakończeniu działań wojennych strażacy pełnili funkcje stróżów bezpieczeństwa w mieście, współpracowali z komitetami organizacyjnymi, zabezpieczali mienie państwowe i zakładowe przed dewastacją i grabieżą. Jednakże jednostka zmagała się z trudnościami finansowymi. W 1924 r. zarząd OSP w Ozorkowie wysyłał pismo do kancelarii Sejmu, domagając się finansowania konserwacji budynków i sprzętu strażackiego przez rady miejskie i wiejskie oraz stałego miejsca w zarządzie gminy dla przedstawiciela OSP. 14 kwietnia 1921 r. miała miejsce uroczystość poświęcenia sztandaru miejskiej OSP w Ozorkowie. Ojcem chrzestnym był Włodzimierz Eborowicz. Lata 20. były okresem zmian. Sikawki ręczne zastąpiono motopompami, a drelichowe mundury - sukiennymi. Powstała samodzielna straż pożarna przy fabryce schlösserowskiej, która usamodzielniła się od OSP. Zlikwidowano podział drużyn na oddziały i wprowadzono plutony bojowe. W 1928 r. strażacy otrzymali pierwszy wóz bojowy - Chevrolet nazwany "Śmiałym". W 1932 r. dokupiono drugi wóz - "Bałtyk". W latach 20. prezesem zarządu był Józef Borensztedt, wiceprezesem zaś Włodzimierz Eborowicz. Zrezygnowali oni jednak ze swoich funkcji. 13 maja 1926 r. na walnym zgromadzeniu prezesem zarządu został Bolesław Kozietulski. W kolejnych wyborach został on wiceprezesem. Do wybuchu wojny na czele straży stali: prezes Wincenty Rosiński i komendant Bernard Wilkowski. Długoletnim prezesem był Wacław Kropp.

OSP stała się organizacją bardzo aktywną społecznie. Prowadziła własny chór i orkiestrę, wystawiała amatorskie przedstawienia teatralne. W 1932 r. przy jednostce powstała 17-osobowa żeńska drużyna samarytańska. Ponadto, strażacy prowadzili szkolenia w zakresie obrony przeciwpożarowej i przeciwgazowej. Nawiązano także współpracę z drużynami strażackimi przy fabryce schlösserowskiej i zakładach Fogla.

1939-1945

6 września 1939 r. ozorkowscy strażacy pod dowództwem naczelnika Wacława Tylmana wyjechali na pomoc Warszawie. Jednostka miejska połączyła się z jednostką fabryczną i stacjonowały one przy ul. Sienkiewicza. Brały udział w akcjach ratowniczych przy gaszeniu pożarów na Zamku Królewskim, w Ubezpieczalni Społecznej, Szpitalu Żydowskim przy ul. Skierniewickiej, fabryce Wedla, Katedrze św. Jana, Szpitalu Św. Ducha, Wojskowych Magazynach Mięsnych, Magazynach Zbożowych, fabryce makaronów, fabryce amoniaku i innych zakładach i budynkach mieszkalnych na terenie Warszawy. Podczas przedzierania się przez Puszczę Kampinoską zginął Kazimierz Przyczyń. Trzech strażaków zostało rannych, w tym jeden dwukrotnie. Tymczasem, gdy 7 września Niemcy wkroczyli do Ozorkowa, na ul. Berka Joselewicza patrol zauważył biegnącego w kierunku remizy strażaka i otworzył ogień. Ludwik Węglewski stał się pierwszą ofiarą wojny w Ozorkowie. Po powrocie do miasta szeregi strażaków umniejszały się w wyniku represji. W obozach koncentracyjnych zginęli: Henryk Kaźmierczak, Wacław Kropp i Stefan Fagas.

1945-1975

Po zakończeniu II wojny światowej OSP w Ozorkowie wznowiła działalność już w kwietniu 1945 r. Rozpoczęto poszukiwania zrabowanego sprzętu na terenie całej Polski. Aby skompletować części, wykorzystywano zniszczone i porzucone samochody wojskowe. Społeczność odpowiedziała na apel straży i wsparła ich finansowo. W l. 1946-1947 odbyło się uroczyste poświęcenie wozów strażackich i sztandaru. Strażacy otrzymali gotowe mundury. Lata 1951-1956 to czas zmian w strukturze organizacyjnej OSP w Polsce. Dzieje ozorkowskiej jednostki z tego czasu są nieznane. W październiku 1956 r. nastąpiły radykalne zmiany i powrót do mozolnej pracy. Prezesem ponownie zostaje Wincenty Rosiński. Straż odbudowała się w wyniku napływu nowych ochotników. Jak dawniej organizowano loterie, zabawy i zbiórki uliczne. Skompletowano sprzęt i zdobyto umundurowanie dla 28 strażaków. W l. 1960-1961 dokonano kapitalnego remontu strażnicy, a kilka lat później zyskano nowy sztandar ufundowany przez Miejską Radę Narodową w Ozorkowie i samochód pożarniczy GBM. Sztandar ten został odznaczony Złotym Medalem Zasługi dla Pożarnictwa. W latach 60. zorganizowano także młodzieżowe drużyny pożarnicze: męską i żeńską, a strażacy zaangażowali się w ogólnopolską akcję zbiórki na Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy. Z każdym roku przybywało nowoczesnego sprzętu, a jednostka zyskiwała coraz większe uznanie władz i społeczeństwa. W 1968 r. strażnicę przekazano nowo powstałej Zawodowej Straży Pożarnej. Rok później na terenie Ozorkowa OSP i ZSP zorganizowały powiatowe zawody OSP i MDP. W latach 70. zajęto się werbowaniem nowych członków czynnych i popierających oraz pracą z drużynami młodzieżowymi. W 1973 r. powstał Klub Weteranów, działający do połowy lat 80. Do najsłynniejszych akcji ratowniczo-gaśniczych z tego okresu należą:

• 1958 – pożar budynku Ligi Przyjaciół Żołnierza w Łęczycy
• 1961 – akcja przeciwpowodziowa w Ozorkowie i pożar Młyna Gospodarczego w Kutnie
• 1971 – pożar w Spicimierzu (spłonęło ponad 60 budynków)

1975-1999

Kolejne lata to działalność organizacyjna, szkolenia, zbieranie środków finansowych na bieżącą działalność, działalność prewencyjna i propagandowa, a także organizacja obchodów Dnia Strażaka i konkursów wiedzy pożarniczej w szkołach. W 1975 r. nastąpiła reorganizacja struktur ochrony przeciwpożarowej. W jej wyniku nastąpiły radykalne zmiany w organizacji budynku i pomieszczeń. Dla podniesienia stanu dyscypliny i wyszkolenia pod koniec lat 70. wprowadzono system współzawodnictwa (do 1992 r.). W 1981 r. jednostka została uhonorowana odznaką „Zasłużony Dla Miasta Ozorkowa”, a 5 lat później sztandar udekorowany został Krzyżem Walecznych za udział w obronie Warszawy. 21 maja 1988 r. dokonano uroczystego odsłonięcia tablicy upamiętniającej zaangażowanie ozorkowskich strażaków w 1939 r. Tablica znajduje się na frontowej ścianie strażnicy. W latach 90., w związku z wprowadzeniem nowego sprzętu i rozszerzeniem działalności interwencyjnej na ratownictwo techniczne, chemiczne i drogowe, podjęto wzmożone prace organizacyjne i szkoleniowe. Ponadto utworzono świetlicę, wyremontowano pomieszczenia biurowe i sanitarne oraz wymieniono instalacje centralnego ogrzewania.

Orkiestra strażacka

Mocą zezwolenia władz gubernialnych straż miała prawo posiadać własną orkiestrę. Powołano ją do życia w 1901 r. Początkowo na czele orkiestry stał Aleksander Sienkiewicz, ale szybko został on zastąpiony. Jego miejsce zajął Grameus. Od 1905 r. orkiestra grała pod batutą Chojnackiego, a od 1906 r. - Bernarda Millera. Później obowiązki te przejął Jan Giziński. Orkiestra strażacka uświetniała występy straży pożarnej i dawała koncerty publiczne. Szczególnie dobry okres działalności orkiestry rozpoczął się w 1926 r. Przed wojną była zaliczana do najlepszych orkiestr strażackich w województwie. Po wojnie nastąpiła jej reaktywacja. Funkcjonowała przy OSP do 1959 r., a następnie z braku środków finansowych została przekazana Ozorkowskim Zakładom Przemysłu Bawełnianego, gdzie działała do 1993 r. Wówczas Urząd Miasta Ozorkowa zgodził się ponosić koszty utrzymania orkiestry, a Zarząd OSP przejął obowiązki organizacyjne. Osiągnięcia:

• lata 80. - udział w eliminacjach wojewódzkich i przeglądach krajowych
• 1997 - II miejsce w Wojewódzkim Przeglądzie Orkiestr Dętych OSP
• 1998 - III miejsce w Wojewódzkim Przeglądzie Orkiestr Dętych OSP

Święta i zawody strażackie

Najważniejsze święto strażaków - dzień św. Floriana - był czasem przyjmowania hołdów i zaszczytów, urządzania parad, zabaw i pokazów sprawności (zarówno strażaków, jak i sprzętu). Odbywały się one na Rynku (obecnie pl. Jana Pawła II). Alejami kroczyła defilada, którą otwierała orkiestra strażacka. Ponadto, w początkowym okresie swojego istnienia OSP organizowała zabawy leśne (tzw. "majówki strażackie"), imprezy dochodowe i loterie fantowe. W ten sposób starano się pozyskać środki finansowe na rozwój jednostki. Obecnie z okazji "Dnia Strażaka" organizowane są capstrzyki poprzedzone mszą świętą oraz zbiórka uliczna do puszek, składane są kwiaty na grobach strażaków i pod tablicą pamiątkową, a wyróżniający się druhowie otrzymują odznaczenia. Co roku odbywają się także zawody strzeleckie w Lasku Miejskim i turniej wiedzy pożarniczej "Młodzież zapobiega pożarom".

Ozorkowska jednostka może poszczycić się wysokimi lokatami w zawodach pożarniczych:

• 1958 – I miejsce w zawodach powiatowych
• 1969 - II miejsce w zawodach powiatowych
• 1971 – II miejsce w zawodach powiatowych
• 1983 – I miejsce w zawodach rejonowych, III miejsce w zawodach wojewódzkich
• 1991, 1993 - I miejsce w zawodach rejonowych
• 1994 - IV miejsce w zawodach wojewódzkich

Współczesność

W związku z obchodami 100-lecia OSP Ozorków w 1999 r. zakupiono nowy sztandar, który poświęcił Ojciec Święty Jan Paweł II 7 czerwca 1999 r. w Licheniu. Wydano także historię OSP i wykonano okolicznościowe pamiątki dla jej członków, osób i instytucji wspierających działalność. W 2009 r. jednostka OSP w Ozorkowie otrzymała Medal Honorowy im. Bolesława Chomicza.

Struktura kierownicza

	Prezes zarządu	Naczelnik straży	Pomocnicy naczelnika	Członkowie zarządu	Członkowie komisji rewizyjnej	Zastępcy członków komisji rewizyjnej	Gospodarz
1899	Karol Weil	Henryk Liedtke	Władysław Stolz, Władysław Gaberle	Karol Schlösser, Konstanty Janasz, Otto Weingertner	Stanisław Gralewski, August Landek, Feliks Rubinstein	Gustaw Scheibler, Szymon Waldmann	Kazimierz Adler
1902	Edmund Grzymski	Henryk Liedtke	Władysław Gaberle, Władysław Stolz	Władysław Piekarski, Karol Schlösser, Otto Weingertner, August Landek, Feliks Rubinstein, Władysław Bobowski
1914	Wilhelm Witke	Józef Podmieski	Korneli Brauze, Władysław Stolz

Bibliografia

1. 100 lat OSP w Ozorkowie, [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 6-7, 1999.
2. Dodatek specjalny poświęcony 100-leciu OSP w Ozorkowie, [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 10, 1999.
3. ID, 110-lecie Ochotniczej Straży Pożarnej, [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 5, 2009, s. 10.
4. Frątczak S., Za kierownicą na sygnale, [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 5, 1998.
5. Kalendarz kaliski na rok 1914, Kalisz 1913.
6. Kaliszanin. Kalendarz ilustrowany na rok zwyczajny 1902, Kalisz 1901.
7. Kalendarz na Szkołę Rzemiosł w Kaliszu na rok 1907, Kalisz 1907.
8. Księga Adresowa Miasta Łodzi i Województwa Łódzkiego, Łódź 1937-1939.
9. Księga Adresowa Polski (wraz z W.M. Gdańskiem) dla Handlu, Przemysłu, Rzemiosł i Rolnictwa, 1926/1927, 1928, 1929, 1930.
10. Pao, 110 lecie OSP w Ozorkowie, [w:] "Gminniak", nr 212, 2009.
11. Pao, Obchody 100 lecia OSP w Ozorkowie, [w:] "Gminniak", nr 97, 1999.
12. "Wiadomości Ozorkowskie", nr 11-12, 2013.
13. "Wiadomości Ozorkowskie", nr 1, 2014.

Linki zewnętrzne

Ochotnicza Straż Pożarna w Ozorkowie

Oprac. Marianna Różalska