Ochotnicza Straż Pożarna w Ozorkowie
<accesscontrol>Redakcja</accesscontrol>
Spis treści
Historia
Powstanie
Straż ogniowa ochotnicza w Ozorkowie została założona 21 września 1899 r. i jest jedną z najstarszych w powiecie zgierskim. 12 października 1895 r. wystosunkowano podanie ws. jej utworzenia. We wrześniu 1899 r. odbyło się inauguracyjne spotkanie połączone z wyborem pierwszego zarządu (mimo braku oficjalnego pisma ze zgodą władz carskich, które nadeszło później). Spotkanie zgromadziło 56 osób, elitę Ozorkowa (przemysłowców, urzędników, obywateli-posesjonatów), a przewodniczył mu burmistrz. Pierwszym komendantem został Henryk Liedtke, a prezesem zarządu - Karol Weil. Na pierwszym zebraniu uchwalono schemat organizacyjny OSP z podziałem na dwa oddziały: miejski i fabryczny[1]. Opracowano statut zgodnie z wytycznymi władz carskich. Do prawidłowego funkcjonowania potrzebne były jeszcze pieniądze. Te zapewniło Towarzystwo Schlösserowskiej Przędzalni Bawełny i Tkalni, przekazując 2 tys. rubli na cele organizacyjne. TSPBiT umundurowało 20 strażaków, opłaciło za nich składki i wpłaciło 500 rubli do kasy OSP. W źródłach można znaleźć wiele pochwał na temat ozorkowskiej drużyny, m.in.: "młoda (...) dzielnie wyrobiona", charakteryzująca się karnością i porządkiem, posiadająca dostateczną liczbę narzędzi ratunkowych, "znana energia przy akcji ratunkowej", świetnie umundurowana. W lipcu 1901 r. straż otrzymała sztandar. W tym samym roku pojawili się pierwsi członkowie honorowi, którzy uiszczali specjalne składki. Dwa lata później strażacy wzięli udział w akcji przeciwpowodziowej, która miała miejsce na lewym brzegu Bzury w nocy z 10 na 11 lipca 1903 r.
1914-1918
Rozwój Ochotniczej Straży Pożarnej w Ozorkowie przerwała I wojna światowa. Liczba strażaków zmniejszała się z powodu bezrobocia i okupacji. Niektórzy zostali powołani do armii rosyjskiej, inni wywiezieni na roboty przymusowe do Niemiec. Byli również tacy, którzy opuścili Ozorków w poszukiwaniu środków do życia.
1918-1939
Po zakończeniu działań wojennych strażacy pełnili funkcje stróżów bezpieczeństwa w mieście, współpracowali z komitetami organizacyjnymi, zabezpieczali mienie państwowe i zakładowe przed dewastacją i grabieżą. Jednakże jednostka zmagała się z trudnościami finansowymi. W 1924 r. zarząd OSP w Ozorkowie wysyłał pismo do kancelarii Sejmu, domagając się finansowania konserwacji budynków i sprzętu strażackiego przez rady miejskie i wiejskie oraz stałego miejsca w zarządzie gminy dla przedstawiciela OSP. 14 kwietnia 1921 r. miała miejsce uroczystość poświęcenia sztandaru miejskiej OSP w Ozorkowie. Ojcem chrzestnym był Włodzimierz Eborowicz. Lata 20. były okresem zmian. Sikawki ręczne zastąpiono motopompami, a drelichowe mundury - sukiennymi. Powstała samodzielna straż pożarna przy fabryce schlösserowskiej, która usamodzielniła się od OSP. Zlikwidowano podział drużyn na oddziały i wprowadzono plutony bojowe. W 1928 r. strażacy otrzymali pierwszy wóz bojowy - Chevrolet nazwany "Śmiałym". W 1932 r. dokupiono drugi wóz - "Bałtyk". W latach 20. prezesem zarządu był Józef Borensztedt, wiceprezesem zaś Włodzimierz Eborowicz. Zrezygnowali oni jednak ze swoich funkcji. 13 maja 1926 r. na walnym zgromadzeniu prezesem zarządu został Bolesław Kozietulski. W kolejnych wyborach został on wiceprezesem. Do wybuchu wojny na czele straży stali: prezes Wincenty Rosiński i komendant Bernard Wilkowski. Długoletnim prezesem był Wacław Kropp.
OSP stała się organizacją bardzo aktywną społecznie. Prowadziła własny chór i orkiestrę, wystawiała amatorskie przedstawienia teatralne. W 1932 r. przy jednostce powstała 17-osobowa żeńska drużyna samarytańska. Ponadto, strażacy prowadzili szkolenia w zakresie obrony przeciwpożarowej i przeciwgazowej. Nawiązano także współpracę z drużynami strażackimi przy fabryce schlösserowskiej i zakładach Fogla.
1939-1945
6 września 1939 r. ozorkowscy strażacy pod dowództwem naczelnika Wacława Tylmana wyjechali na pomoc Warszawie. Jednostka miejska połączyła się z jednostką fabryczną i stacjonowały one przy ul. Sienkiewicza. Brały udział w akcjach ratowniczych przy gaszeniu pożarów na Zamku Królewskim, w Ubezpieczalni Społecznej, Szpitalu Żydowskim przy ul. Skierniewickiej, fabryce Wedla, Katedrze św. Jana, Szpitalu Św. Ducha, Wojskowych Magazynach Mięsnych, Magazynach Zbożowych, fabryce makaronów, fabryce amoniaku i innych zakładach i budynkach mieszkalnych na terenie Warszawy. Podczas przedzierania się przez Puszczę Kampinoską zginął Kazimierz Przyczyń. Trzech strażaków zostało rannych, w tym jeden dwukrotnie. Tymczasem, gdy 7 września Niemcy wkroczyli do Ozorkowa, na ul. Berka Joselewicza patrol zauważył biegnącego w kierunku remizy strażaka i otworzył ogień. Ludwik Węglewski stał się pierwszą ofiarą wojny w Ozorkowie. Po powrocie do miasta szeregi strażaków umniejszały się w wyniku represji. W obozach koncentracyjnych zginęli: Henryk Kaźmierczak, Wacław Kropp i Stefan Fagas.
1945-1979
Po zakończeniu II wojny światowej OSP Ozorków szybko wznowiła działalność. Rozpoczęto poszukiwania zrabowanego sprzętu. Aby skompletować części, wykorzystywano zniszczone i porzucone samochody wojskowe. 1 lutego 1947 r. odbyło się uroczyste poświęcenie samochodu i sztandaru. Lata 1951-1956 to czas zmian w strukturze organizacyjnej OSP w Polsce. Dzieje ozorkowskiej jednostki z tego czasu są nieznane. W październiku 1956 r. skład zarządu i całej jednostki uległ odmłodzeniu. Straż odbudowała się w wyniku napływu nowych ochotników. W l. 1960-1961 dokonano kapitalnego remontu strażnicy, a kilka lat później zyskano nowy sztandar ufundowany przez Miejską Radę Narodową w Ozorkowie i samochód pożarniczy GBM. Zorganizowano także młodzieżowe drużyny pożarnicze: męską i żeńską. Do najsłynniejszych akcji ratowniczo-gaśniczych z tego okresu należą:
- 1958 – pożar budynku Ligi Przyjaciół Żołnierza w Łęczycy
- 1961 – akcja przeciwpowodziowa w Ozorkowie i pożar Młyna Gospodarczego w Kutnie
- 1971 – pożar w Spicimierzu (ponad 60 budynków)
Lata 80.
Kolejne lata to działalność organizacyjna, szkolenia, zbieranie środków finansowych na bieżącą działalność, działalność prewencyjna i propagandowa, a także organizacja obchodów Dnia Strażaka i konkursy wiedzy pożarniczej w szkołach. W 1981 r. jednostka została uhonorowana odznaką „Zasłużony Dla Miasta Ozorkowa”. 16 października 1985 r. sztandar został uhonorowany Krzyżem Walecznych za udział w obronie Warszawy w 1939 r. Udekorowanie miało miejsce 9 maja 1986 r. w Łodzi. 21 maja 1988 r. dokonano uroczystego odsłonięcia tablicy upamiętniającej zaangażowanie ozorkowskich strażaków podczas obrony stolicy. Tablica znajduje się na frontowej ścianie strażnicy OSP Ozorków.
Lata 90.
W związku z wprowadzeniem nowego sprzętu i rozszerzeniem działalności interwencyjnej na ratownictwo techniczne, chemiczne i drogowe podjęto wzmożone prace organizacyjne i szkoleniowe. Ponadto utworzono świetlicę, wyremontowano pomieszczenia biurowe i sanitarne oraz wymieniono instalacje centralnego ogrzewania.
Orkiestra strażacka
Mocą zezwolenia władz gubernialnych straż miała prawo posiadać własną orkiestrę. Powołano ją do życia w 1901 r. Początkowo na czele orkiestry stał Aleksander Sienkiewicz, ale szybko został on zastąpiony. Jego miejsce zajął Grameus. Od 1905 r. orkiestra grała pod batutą Chojnackiego, a od 1906 r. - Bernarda Millera. Później obowiązki te przejął Jan Giziński. Orkiestra strażacka uświetniała występy straży pożarnej i dawała koncerty publiczne. Szczególnie dobry okres działalności orkiestry rozpoczął się w 1926 r. Przed wojną była zaliczana do najlepszych orkiestr strażackich w województwie. Po wojnie nastąpiła jej reaktywacja. Funkcjonowała przy OSP do 1959 r., a następnie z braku środków finansowych została przekazana Ozorkowskim Zakładom Przemysłu Bawełnianego, gdzie działała do 1993 r. Wówczas Urząd Miasta Ozorkowa zgodził się ponosić koszty utrzymania orkiestry, a Zarząd OSP przejął obowiązki organizacyjne.
Święta i zawody strażackie
Najważniejsze święto strażaków - dzień św. Floriana - był czasem przyjmowania hołdów i zaszczytów, urządzania parad, zabaw i pokazów sprawności (zarówno strażaków, jak i sprzętu). Odbywały się one na Rynku (obecnie pl. Jana Pawła II). Alejami kroczyła defilada, którą otwierała orkiestra strażacka. Ponadto, w początkowym okresie swojego istnienia OSP organizowała zabawy leśne (tzw. "majówki strażackie"), imprezy dochodowe i loterie fantowe. W ten sposób starano się pozyskać środki finansowe na rozwój jednostki.
Ozorkowska jednostka może poszczycić się wysokimi lokatami w zawodach pożarniczych:
- 1958 – I miejsce w zawodach powiatowych
- 1969 - II miejsce w zawodach powiatowych
- 1971 – II miejsce w zawodach powiatowych
- 1983 – I miejsce w zawodach rejonowych, III miejsce w zawodach wojewódzkich
Współczesność
W 2009 r. jednostka OSP w Ozorkowie otrzymała Medal Honorowy im. Bolesława Chomicza.
Struktura kierownicza
Prezes zarządu | Naczelnik straży | Pomocnicy naczelnika | Członkowie zarządu | Członkowie komisji rewizyjnej | Zastępcy członków komisji rewizyjnej | Gospodarz | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1899 | Karol Weil | Henryk Liedtke | Władysław Stolz, Władysław Gaberle | Karol Schlösser, Konstanty Janasz, Otto Weingertner | Stanisław Gralewski, August Landek, Feliks Rubinstein | Gustaw Scheibler, Szymon Waldmann | Kazimierz Adler |
1902 | Edmund Grzymski | Henryk Liedtke | Władysław Gaberle, Władysław Stolz | Władysław Piekarski, Karol Schlösser, Otto Weingertner, August Landek, Feliks Rubinstein, Władysław Bobowski | |||
1914 | Wilhelm Witke | Józef Podmieski | Korneli Brauze, Władysław Stolz |
Bibliografia
- 100 lat OSP w Ozorkowie, [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 6-7, 1999.
- Dodatek specjalny poświęcony 100-leciu OSP w Ozorkowie, [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 10, 1999.
- ID, 110-lecie Ochotniczej Straży Pożarnej, [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 5, 2009, s. 10.
- Frątczak S., Za kierownicą na sygnale, [w:] "Wiadomości Ozorkowskie", nr 5, 1998.
- Kalendarz kaliski na rok 1914, Kalisz 1913.
- Kaliszanin. Kalendarz ilustrowany na rok zwyczajny 1902, Kalisz 1901.
- Kalendarz na Szkołę Rzemiosł w Kaliszu na rok 1907, Kalisz 1907.
- Księga Adresowa Miasta Łodzi i Województwa Łódzkiego, Łódź 1937-1939.
- Księga Adresowa Polski (wraz z W.M. Gdańskiem) dla Handlu, Przemysłu, Rzemiosł i Rolnictwa, 1926/1927, 1928, 1929, 1930.
- Pao, 110 lecie OSP w Ozorkowie, [w:] "Gminniak", nr 212, 2009.
- Pao, Obchody 100 lecia OSP w Ozorkowie, [w:] "Gminniak", nr 97, 1999.
- "Wiadomości Ozorkowskie", nr 11-12, 2013.
- "Wiadomości Ozorkowskie", nr 1, 2014.
Linki zewnętrzne
Ochotnicza Straż Pożarna w Ozorkowie
Oprac. Marianna Różalska
Przypisy
- ↑ ZOSP działająca na terenie zakładów schlösserowskich na Strzeblewie.