1592
edycje
Zmiany
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
m
<accesscontrol>Redakcja</accesscontrol>
[[Plik:Wigury-1.jpg|mały|prawo|Dom Wilhelma Wenera przy ul. Wigury]] '''Christian Wilhelm Werner''' (ur. 3 marca 1794 r. w Warszawie, zm. 25 maja 1942 r. w Ozorkowie), - znakomity fachowiec, farbiarz w Ozorkowie i Zgierzu.
Wilhelm Werner był też właścicielem Leśmierza==Wsparcie finansowe budowy kościoła==[[Plik:Tabl-9999. Przed 1830 jpg|150px|thumb|prawo|Tablica w kościele]]W 1840 r. kupił także dużą posiadłość rozpoczęto budowę kościoła ewangelicko-augsburskiego w LućmierzuOzorkowie. Zakupioną tam wieś przekształcono na folwark Projekt wraz z dworem (obecnie Lućmierz - dworek)kosztorysem wykonał ówczesny architekt Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu – Piotr Erydrych. Do posiadłości Wernera należał także lasJednakże koszt budowy kościoła znacznie przekraczał możliwości finansowe ozorkowskiej parafii. Ogółem posiadłość ta liczyła 3106 mórgDalsza budowa kościoła stanęła pod znakiem zapytania. Nazwisko Wtedy też z pomocą finansową pospieszył Wilhelm Werner łączono także z majątkami i już w Leźnicy Wielkiej (obecnie lotnisko)pojedynkę kontynuował budowę świątyni, Karsznicach, Skotnikach, Borszynienajbardziej okazałej budowli sakralnej wzniesionej w I poł. XIX w. Pod względem finansowym szło mu nadal znakomiciew centralnej Polsce. Nawet regresNiestety główny fundator kościoła nie doczekał pierwszej mszy świętej, który zrujnował cały przemysł wełniany (która odbyła się kilka miesięcy po upadku powstania listopadowego)jego śmierci, nie dotknął Wernera9 października 1842 r. Jemu bowiem nie robiło różnicyWdzięczni parafianie ufundowali mu tablicę, że zamiast wełny farbuje bawełnę, na którą był ogromny popyt która została wmurowana w kraju. Z chwilą, gdy nastąpił krach finansowy związany z budową nowego ścianę kościoła ewangelickiego w Ozorkowie, Christian Werner ofiarował ogromną sumę, która pozwoliła ukończyć budowę.
Christian Wilhelm Werner zmarł przedwcześnie w roku 1842, mając zaledwie 48 lat. Po jego śmierci farbiarnię prowadziła jego żona Matylda (z domu Reitzenstein), która okazała się kobietą bardzo zaradną i wytrzymałą na trudy życia. Opracowano w oparciu o ''Dzieje Ozorkowa na podstawie historii społeczności ewangelicko-augsburskiej'', Górny P. A., Łuczak R. S., Łódź 2009. ''<small>Oprac. i zdj. '''[[Żerkowska Dorota|Dorota Żerkowska]]'''</small>''
brak opisu edycji
[[Plik:Cwwerner.jpg|200px|thumb|prawo|Portret Wilhelma Wernera]]
==Rodzinne korzenie==
Pochodził ze znanej i szanowanej warszawskiej rodziny. Był synem Samuela Fryderyka Wernera i jego żony Renaty Karoliny Beaty Meisner. Natomiast ojcem Samuela był Christian (Krzysztof) Werner, znany portrecista najpierw króla Augusta III Sasa, a po jego śmierci Stanisława Augusta Poniatowskiego. Przez tego ostatniego został nobilitowany i otrzymał herb Miron.
==Przybycie do Ozorkowa==
[[Plik:Wigury-1.jpg|mały|prawo|Dom Wilhelma Wernera przy ul. Wigury]]
[[Plik:Farbiarnia-1.jpg|mały|prawo|Budynek dawnej farbiarni Wernera przy ul. Wigury]]
Wilhelm Werner (bo tego imienia używał) został sprowadzony przez [[Starzyński Ignacy|Ignacego Starzyńskiego ]] z Warszawy do Ozorkowa po zakończeniu perypetii związanych z dokumentem lokacyjnym. Po przyjeździe otrzymał działkę przy ulicy ul. Browarnej (obecnie Wigury) na [[Strzeblew|Strzeblewie ]] w pobliżu Stawu Strzeblewskiego.W kwietniu 1821 r. rozpoczął on budowę domu mieszkalnego i farbiarni. Dom zbudował z drewna, budynek farbiarni postawił murowany. Dla lepszego dostępu do wody przekopał kanał od głównego koryta [[Bzura|Bzury]], przeprowadzając go obok domu.
==Umowa z Komisją Rządową Wojny==
W 1823 r. Werner zawarł umowę z Komisją Rządową Wojny na farbowanie sukna dla armii polskiej. Podstawą prawną do zawarcia tej umowy był reskrypt z dnia 3 kwietnia 1823 r. wydany przez prezesa Komisji Wojewódzkiej Rajmunda Rembielińskiego.
Najważniejsze punkty tej umowy to:
*Wilhelm Werner w obecności świadków obowiązuje zobowiązał się niniejszym objąć farbiarnię w mieście tutejszym Zgierzu , założoną przez p. farbiarza Saengera, farbiarza założoną, lecz nieukończoną i opuszczoną.*Wystawiony budynek Budynek farbiarni i stajnie z objętymi placami przy ulicy Zegrzanki pod nr 137,138,139,140, położonymi staje stały się własnością p. Wernera, farbiarza wraz z należącymi do nich zagrodami.*P. Werner przyrzeka i obowiązuje się założenie całej farbiarni najdokładniej uskutecznić.*Zastrzega się wyraźnieZastrzeżono, iż nie wolno będzie p. Wernerowi pod żadnym pozorem po urządzeniu farbiarni w Zgierzu brać sukna ze Zgierza do farbiarni w Ozorkowie.*Ponieważ p. Werner sam nie może mógł zamieszkać w Zgierzu zobowiązuje , zobowiązał się usadzić tam swego majstra.*P. Werner wchodząc w osadę farbiarni zgierskiej nabył zarazem wszelkie dobrodziejstwa przez, rząd nadane. (Najważniejszym przywilejem był przyznany Zapewniono Wernerowi monopol na farbowanie przędzy i tkanin w Zgierzu. Miał zapewnione, że w ciągu dziesięciu przez 10 lat nie wolno nikomu w osadzie Zgierz ani obok osady żadnej farbiarni zakładać).*Gdyby p. Werner miał zamiar zakład Sprzedaż farbiarni komu innemu odsprzedać, to wprzód konsens od wymagała zgody rządu uzyskać powinien.*Umowa powyższa nie tylko jest obowiązująca p. Wernera ale i jego sukcesorów w całej rozciągłości.
Wilhelm Werner wywiązał się z wszystkich zobowiązań zawartych w umowie, prowadząc wzorowo farbiarnię w Zgierzu. Prawdopodobnie po śmierci męża wdowa Matylda Werner oddała zgierską farbiarnię, którą przejął majster pozostawiony majstrowi pozostawionemu przez Wilhelma.
==Barwniki==
Głównym barwnikiem używanym przez Wernera było indygo, którego zużywał rocznie w ilości 250 tysięcy funtów za sumę 600 000 zł. Był to niebieski barwnik stosowany już w starożytnych Indiach. Dzięki kupcom do Europy trafił w średniowieczu. Do farbowania Werner używał też bardzo cenionego na rynku barwnika zwanego czerwienią turecką. Jak wiemy, mundury wojskowe były wówczas niezwykle barwne, ale i bardzo trwałe. Do lamusa musiano więc odstawić tradycyjne barwniki wiejskich farbiarzy, jak: dąb, orzech czy cebulę. Dzięki działalności Wernera jakość farbowanych tkanin ogromnie wzrosła, gdyż barwniki, których używał, były wysokiej klasy.
==Pierwsze połączenie ozorkowskich rodów==
Już w tym czasie, co jest warte odnotowania, dwa główne rody ozorkowskie po raz pierwszy połączyły się. Siostra Christiana Wilhelma Wernera - Henrietta Wilhelmina Werner - poślubiła [[Schlösser Friedrich Mathias|Mathiasa Fryderyka Schlóssera]].
==Sukcesy i osobiste porażki==
Rok 1825 także zapisał się na trwałe w życiu Christiana. Otóż Werner bardzo skutecznie reklamował swe wyroby na wystawach krajowych. Władze dostrzegły zdolnego i ambitnego farbiarza, odznaczając go medalem św. Anny. Jednak w życiu osobistym Werner poniósł wielką stratę, gdyż jego żona Anna zmarła 24 września 1825 r., trzy miesiące po urodzeniu syna Ferdynanda.
W 1826 roku r. Wilhelm Werner przed notariuszem powiatu zgierskiego Józefem Stokowskim złożył osobiście oświadczenie, które potwierdza, że przybywszy do Ozorkowa, nie posiadał majątku i wszystkiego dorobił się własną pracą, czerpiąc także zyski z farbiarni w Zgierzu. Był przecież świetnym fachowcem, a farbiarnia w Ozorkowie, która należała do najlepszych, w 1830 r. została oficjalnie uznana za największą i najlepszą w całym Królestwie Polskim.
==Powtórne małżeństwo==
Oświadczenie to miało niewątpliwie związek z tym, że wkrótce Christian ożenił się z Matyldą Reitzenstein - ur. w 1799 r. w Łomży. Ślub odbył się 18 listopada 1826 r. , a 26 sierpnia 1827 r. Matylda urodziła Wilhelmowi pierwsze dziecko. Był nim Józef - przyszły współwłaściciel [[Cukrownia Leśmierz|cukrowni ]] w Leśmierzu. W sumie mieli dwanaścioro dzieci. Każde z nich otrzymało bardzo znaczny posag, a mianowicie: każda córka po 100 tys. rubli, a każdy syn nieruchomość, np. majątek ziemski, folwark, cukrownię lub coś równorzędnego.
==Posiadłości ziemskie==
Wilhelm Werner był też współwłaścicielem [[Leśmierz|Leśmierza]]. Przed 1830 r. kupił także dużą posiadłość w Lućmierzu. Zakupioną tam wieś przekształcono na folwark z dworem (obecnie Lućmierz - dworek). Do posiadłości Wernera należał także las. Ogółem posiadłość ta liczyła 3106 mórg. Nazwisko Werner łączono także z majątkami w Leźnicy Wielkiej (obecnie lotnisko), Karsznicach, [[Skotniki|Skotnikach]], [[Borszyn|Borszynie]]. Pod względem finansowym wiodło mu się nadal znakomicie. Nawet regres, który zrujnował cały przemysł wełniany (po upadku powstania listopadowego), nie dotknął Wernera. Jemu bowiem nie robiło różnicy, że zamiast wełny farbuje bawełnę, na którą był ogromny popyt w kraju.
==Śmierć==
Christian Wilhelm Werner zmarł przedwcześnie w roku 1842, mając zaledwie 48 lat. Po jego śmierci farbiarnię prowadziła jego żona Matylda (z d. Reitzenstein), która okazała się kobietą bardzo zaradną i wytrzymałą na trudy życia.<ref>Oprac. na podst. Górny P. A., Łuczak R. S., ''Dzieje Ozorkowa na podstawie historii społeczności ewangelicko-augsburskiej'', Łódź 2009.</ref>
==Przypis==
[[Kategoria:Hasła w przygotowaniuEncyklopedia]][[Kategoria:Ludzie]]
