Ubysz Mieczysław: Różnice pomiędzy wersjami

Z Ozopedia - internetowa Encyklopedia miasta i gminy Ozorków
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
m
Linia 21: Linia 21:
 
Wybuch wojny zastał go w Warszawie. Jako ochotnik wziął udział w obronie stolicy. Po kampanii wrześniowej wyjechał do Ozorkowa, gdzie przebywał jego ojciec, i w 1940 r. razem z nim uciekł do Krakowa. Opiekował się nim, szmuglował towary tekstylne, aby utrzymać siebie i schorowanego ojca. Zmarł on jeszcze w tym samym roku, wobec czego Mieczysław wrócił do Warszawy. W l. 1941-1944 pracował jako sprzedawca w bufecie Dworca Wschodniego (pomagał finansowo matce), jednocześnie będąc aktywnym wywiadowcą ZWZ<ref>''W czasie wojny przez węzeł warszawski przechodziło mnóstwo transportów wojskowych, a dworzec był miejscem, gdzie zatrzymywały się one na dłużej, wioząc sprzęt wojenny i formacje wojskowe. Z frontu wschodniego przybywały również pociągi urlopowe oraz sanitarne, które także należało obserwować. Poeta miał za zadanie informować o tym, co się dzieje. Na przełomie lat 1942/1943 był świadkiem transportów ludności wysiedlonej z Zamojszczyzny'' (Ubysz M., ''Mieczysław Ubysz – poeta Powstania Warszawskiego'', Warszawa 2012, s. 9).</ref>. Od 1941 r. pracował w Biurze Informacji i Propagandy KG ZWZ-AK. 2 lata później przeszedł szkolenie w dziale informacyjno-filmowym Wydziału Propagandy Mobilizacyjnej.  
 
Wybuch wojny zastał go w Warszawie. Jako ochotnik wziął udział w obronie stolicy. Po kampanii wrześniowej wyjechał do Ozorkowa, gdzie przebywał jego ojciec, i w 1940 r. razem z nim uciekł do Krakowa. Opiekował się nim, szmuglował towary tekstylne, aby utrzymać siebie i schorowanego ojca. Zmarł on jeszcze w tym samym roku, wobec czego Mieczysław wrócił do Warszawy. W l. 1941-1944 pracował jako sprzedawca w bufecie Dworca Wschodniego (pomagał finansowo matce), jednocześnie będąc aktywnym wywiadowcą ZWZ<ref>''W czasie wojny przez węzeł warszawski przechodziło mnóstwo transportów wojskowych, a dworzec był miejscem, gdzie zatrzymywały się one na dłużej, wioząc sprzęt wojenny i formacje wojskowe. Z frontu wschodniego przybywały również pociągi urlopowe oraz sanitarne, które także należało obserwować. Poeta miał za zadanie informować o tym, co się dzieje. Na przełomie lat 1942/1943 był świadkiem transportów ludności wysiedlonej z Zamojszczyzny'' (Ubysz M., ''Mieczysław Ubysz – poeta Powstania Warszawskiego'', Warszawa 2012, s. 9).</ref>. Od 1941 r. pracował w Biurze Informacji i Propagandy KG ZWZ-AK. 2 lata później przeszedł szkolenie w dziale informacyjno-filmowym Wydziału Propagandy Mobilizacyjnej.  
  
Tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego zmienił pseudonim na "Wik": ''Wybór tego pseudonimu stanowił dla mnie moją osobistą odpowiedź na groźby i przechwałki hitlerowców, wyzyskujących ku temu słowo «Victoria». Jak wiadomo, słowo to zostało przez Niemców zagrabione z serwisu propagandy alianckiej''<ref>Ubysz M., ''Mieczysław Ubysz..., s. 12.</ref>. Poprzedni pseudonim poety nie jest znany. W czasie Powstania był dowódcą lotnego patrolu megafonowego nr 2 nadającego bezpośrednie relacje do Londynu, a także spikerem i współtwórcą powstańczej radiostacji "Błyskawica"<ref>Działała od 8 sierpnia do 4 października 1944 r.</ref>. Jednym z jego pierwszych zadań było przebicie przejść w murze między dziedzińcem PKO a podwórkiem "Adrii" i banku włoskiego, które umożliwiałyby ruch kurierów przenoszących informacje. Od 1 do 3 sierpnia tworzył reportaże drukowane później w "Biuletynie Informacyjnym" i czasopiśmie "Warszawa Walczy". Był też okazjonalnym fotoreporterem Wydziału Propagandy Oddziału VI Sztabu KG AK.
+
Tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego zmienił pseudonim na "Wik": ''Wybór tego pseudonimu stanowił dla mnie moją osobistą odpowiedź na groźby i przechwałki hitlerowców, wyzyskujących ku temu słowo «Victoria». Jak wiadomo, słowo to zostało przez Niemców zagrabione z serwisu propagandy alianckiej''<ref>Ubysz M., ''Mieczysław Ubysz...'', s. 12.</ref>. Poprzedni pseudonim poety nie jest znany. W czasie Powstania był dowódcą lotnego patrolu megafonowego nr 2 nadającego bezpośrednie relacje do Londynu, a także spikerem i współtwórcą powstańczej radiostacji "Błyskawica"<ref>Działała od 8 sierpnia do 4 października 1944 r.</ref>. Jednym z jego pierwszych zadań było przebicie przejść w murze między dziedzińcem PKO a podwórkiem "Adrii" i banku włoskiego, które umożliwiałyby ruch kurierów przenoszących informacje. Od 1 do 3 sierpnia tworzył reportaże drukowane później w "Biuletynie Informacyjnym" i czasopiśmie "Warszawa Walczy". Był też okazjonalnym fotoreporterem Wydziału Propagandy Oddziału VI Sztabu KG AK.
  
 
Napisał wiele wierszy dotyczących powstania, w których przekazywał swoje przeżycia i emocje. Najbardziej znane to ''Stare Miasto'', ''Manifest'' i ''Ostatni komunikat''. Na początku września 1944 r. odszedł z radiostacji. Kilkakrotnie był kontuzjowany i umieszczany w szpitalu w piwnicach kamienicy przy ul. Mokotowskiej. W czasie kapitulacji Śródmieścia został przysypany gruzami na ul. Moniuszki, a później raniony podczas wybuchu na ul. Złotej. Warszawę opuścił na noszach. 13 października został wywieziony do obozu jenieckiego Zeithein, gdzie był jednym z autorów i animatorów obozowego teatru.  6 kwietnia 1945 r. przeniesiony do Stalagu IV B Mühlberg, gdzie przeżył nalot aliantów.
 
Napisał wiele wierszy dotyczących powstania, w których przekazywał swoje przeżycia i emocje. Najbardziej znane to ''Stare Miasto'', ''Manifest'' i ''Ostatni komunikat''. Na początku września 1944 r. odszedł z radiostacji. Kilkakrotnie był kontuzjowany i umieszczany w szpitalu w piwnicach kamienicy przy ul. Mokotowskiej. W czasie kapitulacji Śródmieścia został przysypany gruzami na ul. Moniuszki, a później raniony podczas wybuchu na ul. Złotej. Warszawę opuścił na noszach. 13 października został wywieziony do obozu jenieckiego Zeithein, gdzie był jednym z autorów i animatorów obozowego teatru.  6 kwietnia 1945 r. przeniesiony do Stalagu IV B Mühlberg, gdzie przeżył nalot aliantów.

Wersja z 18:11, 28 kwi 2017

<accesscontrol>Redakcja</accesscontrol>

Mieczysław Ubysz, II poł. lat 60. XX w. Źródło: Muzeum Powstania Warszawskiego.

Mieczysław Adam Ubysz h. Cholewa, ps. powstańczy Wik (ur. 28 stycznia 1915 r. w Ozorkowie, zm. 6 lutego 1970 r. w Warszawie) – członek Armii Krajowej w stopniu kaprala podchorążego, uczestnik Powstania Warszawskiego, spiker powstańczej radiostacji "Błyskawica", poeta.

Ubysz herbu Cholewa

Genealogia rodziny Ubyszów została dokładnie opracowana przez prof. Jerzego Łempickiego. Przodkowie Mieczysława Ubysza należeli do bogatej szlachty. Uczestniczyli w elekcjach królów Polski (Władysława IV Wazy, Jana Kazimierza Wazy, Stanisława Augusta Poniatowskiego), piastowali wysokie urzędy (Jakub Ubysz i jego syn byli sekretarzami króla Władysława IV Wazy), byli dostojnikami Kościoła katolickiego (m.in. kanonik płocki, kanonik pułtuski) i właścicielami majątków w ziemi płockiej, dobrzyńskiej i pułtuskiej. Walczyli w postaniach, działali społecznie i politycznie, mieli swój wkład w odbudowę państwa w 1918 r., byli członkami POW i walczyli w wojnie polsko-bolszewickiej.

Prapradziadek Wincenty Nikodem Ubysz był majorem wojska Księstwa Warszawskiego. Jako młodzieniec uciekł do Włoch i walczył pod dowództwem Henryka Dąbrowskiego. Brał udział niemal we wszystkich kampaniach Napoleona Bonaparte. Wyróżnił się odwagą w bitwie pod Almonacid w 1809 r., za co otrzymał Krzyż Legii Honorowej. W 1811 r. ranny trafił do niewoli. Po upadku Napoleona wrócił do kraju i walczył w powstaniu listopadowym, gdzie stracił rękę. Dostał się na emigrację i resztę życia spędził w Paryżu. Był dziedzicem dóbr Kuchar Ubyszowych z przyległościami w obwodzie płockim oraz posesorem dóbr Grzebska.

Ozorkowską linię Ubyszów zapoczątkował Franciszek Ubysz, dziadek Mieczysława. Sprowadził się do Ozorkowa w latach 80. lub 90. XIX w. Pracował jako urzędnik akcyzowy i zmarł tu w 1913 r.

Biografia

Kazimierz i Mieczysław Ubyszowie[1].

Był pierwszym dzieckiem urzędnika fabryki schlösserowskiej, Adama Ubysza, i córki łódzkiego przedsiębiorcy, młodszej o 20 lat Heleny z Niteckich. Matka miała 16 lat, gdy wyszła za mąż, a przyszłego męża widziała zaledwie dwa razy. Była nieuświadomiona w kwestiach damsko-męskich, a dużo starszy mąż budził w niej niechęć. Po 2 tygodniach nieskonsumowanego małżeństwa doszło do gwałtu. Poród był niezwykle ciężki. W 1917 r. przyszedł na świat brat Kazimierz Franciszek. Niedługo po tym Helena Ubysz poznała mężczyznę, z pomocą którego rozwiodła się i wyprowadziła z dziećmi do Warszawy. Ojciec chłopców wniósł pozew o odebranie jej praw rodzicielskich i wygrał sprawę sądową. Przejął opiekę nad chłopcami, a Helena otrzymała zakaz zbliżania się do dzieci. Nie przestała jednak interesować się nimi i obserwowała, jak dorastają.

Chłopcy dzieciństwo spędzili w Ozorkowie. Ich wychowaniem zajęła się ciotka, nauczycielka Maria Ubyszówna. Okłamała ich, mówiąc, że ich matka zmarła. Po ślubie z Markiem Żukowskim Maria przestała się nimi opiekować. Mieczysław ukończył 6-letnią Szkołę Powszechną nr 1 w Ozorkowie, następnie Gimnazjum Ogólnokształcące i Liceum Matematyczno-Przyrodnicze im. S. Staszica w Zgierzu. W l. 1927–1932 był harcerzem. Maturę zdał rok wcześniej, ale dopiero w 1934 r. rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Roczna przerwa w edukacji była spowodowana próbą odnalezienia matki. Dzięki pomocy rodziny (brata ojca, Bronisława Ubysza) napisał list do matki i umówił się z nią na spotkanie na Dworcu Głównym w Warszawie. Znak rozpoznawczy (czerwone goździki) okazały się zbędne – syn i matka od razu padli sobie w ramiona.

W czasie studiów mieszkał w domu akademickim i u krewnych, Bożenny i Teodora Gortów. Był prezesem Collegium Leonarda da Vinci – stowarzyszenia akademickiego zajmującego się kwestiami etyczno-estetycznymi, członkiem Stowarzyszenia Prawników oraz organizacji samopomocowej "Bratnia Pomoc". Jako poeta debiutował na łamach prasy studenckiej. Miał problemy z nauką i ostatecznie nie ukończył studiów. W l. 1937-1939 ze względów finansowych podjął pracę jako nauczyciel i wychowawca w Gimnazjum dla Ociemniałych w Wilnie. Prowadził zajęcia z rachunkowości specjalnej i prawoznawstwa. Następnie odbył praktykę w Polskim Radiu w Wilnie, gdzie współorganizował także audycje literackie. Był autorem słuchowisk, uczestniczył w występach radiowego akademickiego zespołu słuchowiskowego "Błękitni", a od czasu do czasu recytował swoje wiersze.

Od lewej: Legitymacja poświadczająca o zatrudnieniu M. Ubysza w KG AK, zawiadomienie z VI Oddziału Referatu o nieznanej treści, opaska 48 plutonu Wojska Polskiego nienależąca najprawdopodobniej do Mieczysława Ubysza, nieśmiertelnik, zaświadczenie o rejestracji w Państwowym Urzędzie Repatriacyjnym w Dziedzicach[2].

Wybuch wojny zastał go w Warszawie. Jako ochotnik wziął udział w obronie stolicy. Po kampanii wrześniowej wyjechał do Ozorkowa, gdzie przebywał jego ojciec, i w 1940 r. razem z nim uciekł do Krakowa. Opiekował się nim, szmuglował towary tekstylne, aby utrzymać siebie i schorowanego ojca. Zmarł on jeszcze w tym samym roku, wobec czego Mieczysław wrócił do Warszawy. W l. 1941-1944 pracował jako sprzedawca w bufecie Dworca Wschodniego (pomagał finansowo matce), jednocześnie będąc aktywnym wywiadowcą ZWZ[3]. Od 1941 r. pracował w Biurze Informacji i Propagandy KG ZWZ-AK. 2 lata później przeszedł szkolenie w dziale informacyjno-filmowym Wydziału Propagandy Mobilizacyjnej.

Tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego zmienił pseudonim na "Wik": Wybór tego pseudonimu stanowił dla mnie moją osobistą odpowiedź na groźby i przechwałki hitlerowców, wyzyskujących ku temu słowo «Victoria». Jak wiadomo, słowo to zostało przez Niemców zagrabione z serwisu propagandy alianckiej[4]. Poprzedni pseudonim poety nie jest znany. W czasie Powstania był dowódcą lotnego patrolu megafonowego nr 2 nadającego bezpośrednie relacje do Londynu, a także spikerem i współtwórcą powstańczej radiostacji "Błyskawica"[5]. Jednym z jego pierwszych zadań było przebicie przejść w murze między dziedzińcem PKO a podwórkiem "Adrii" i banku włoskiego, które umożliwiałyby ruch kurierów przenoszących informacje. Od 1 do 3 sierpnia tworzył reportaże drukowane później w "Biuletynie Informacyjnym" i czasopiśmie "Warszawa Walczy". Był też okazjonalnym fotoreporterem Wydziału Propagandy Oddziału VI Sztabu KG AK.

Napisał wiele wierszy dotyczących powstania, w których przekazywał swoje przeżycia i emocje. Najbardziej znane to Stare Miasto, Manifest i Ostatni komunikat. Na początku września 1944 r. odszedł z radiostacji. Kilkakrotnie był kontuzjowany i umieszczany w szpitalu w piwnicach kamienicy przy ul. Mokotowskiej. W czasie kapitulacji Śródmieścia został przysypany gruzami na ul. Moniuszki, a później raniony podczas wybuchu na ul. Złotej. Warszawę opuścił na noszach. 13 października został wywieziony do obozu jenieckiego Zeithein, gdzie był jednym z autorów i animatorów obozowego teatru. 6 kwietnia 1945 r. przeniesiony do Stalagu IV B Mühlberg, gdzie przeżył nalot aliantów.

Po kapitulacji III Rzeszy przebywał w Northeim, gdzie redagował pismo "Droga". Wydał dwa tomiki poezji – w 1945 r. Czas wirujący, w 1946 r. Brew[6]. W l. 1945-1946 przebywał w Getyndze i Mannheim, zajmując się pracą oświatową i świetlicową na rzecz osób przesiedlonych z ziem polskich w ramach Polskiej YMCA. Pod koniec kwietnia 1947 r. wrócił do Polski. Zamieszkał w Ozorkowie u swojej ciotki, Marii Żukowskiej. Po stażu w Państwowym Instytucie Książki w Łodzi przeprowadził się do Warszawy. Próbował kontynuować studia na Uniwersytecie Warszawskim. 21 października 1947 r. dostał się na III rok prawa. Jednym z warunków przyjęcia była opinia wystawiona przez Posterunek MO w Ozorkowie. Jednak we wrześniu 1949 r. Ubysz wystąpił z uczelni. W 1948 r., po długiej chorobie i pobycie w szpitalu, umarła jego matka, Helena Janczewska.

Podejmował różne prace, był m.in. starszym referentem w Spółdzielni Wydawniczej "Czytelnik", gdzie prowadził dział beletrystyki, (l. 1947–1949) i łódzkim oddziale Cepelii (l. 1949–1950), wychowawcą w Państwowym Domu Dziecka w Otwocku i kierownikiem w Giżycach k. Sochaczewa (l. 1950–1952), zaopatrzeniowcem w Spółdzielni "Społem".

Około 1949 r. poznał Janinę Bańkowską, również pochodzącą z Ozorkowa. Przeprowadził się do Łodzi, gdzie mieszkała, i w 1951 r. wziął ślub. Małżeństwo nie trwało długo, było bezdzietne. Nigdy jednak Mieczysław i Janina nie rozwiedli się. Żyli w separacji i nie utrzymywali kontaktu. Mieczysław sam przeprowadził się do Warszawy, gdzie przydzielono mu mieszkanie. Przed śmiercią nagrał swoje wspomnienia z Powstania Warszawskiego w Polskim Radiu[7]. Zmarł po ciężkiej chorobie – w obozie jenieckim zachorował na gruźlicę, później przez wiele lat chorował na płuca, a po ich wyleczeniu pojawił się nowotwór płuc. Przez całe życie pisał "do szuflady". Pochowano go na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B 22). Władysław Bartoszewski nazwał go "zapomnianym poetą walczącej Warszawy".

Odznaczenia

  • Krzyż Walecznych
  • Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami

Galeria

Bibliografia

  1. "Gazeta Warszawska", 1809, nr 84.
  2. Informacje o rodzinie Ubyszów nadesłane przez Bożennę Bargieł.
  3. Kubalski T., Żołnierze walczącej Warszawy, Warszawa 1988.
  4. Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. Rok 1866.
  5. Ubysz M., Mieczysław Ubysz – poeta Powstania Warszawskiego, Warszawa 2012.

Linki zewnętrzne

http://www.1944.pl/historia/powstancze-biogramy/Mieczyslaw_Ubysz

Oprac: Marianna Różalska

Przypisy

  1. Ubysz M., Mieczysław Ubysz – poeta Powstania Warszawskiego, Warszawa 2012, s. 230.
  2. Ubysz M., Mieczysław Ubysz..., s. 234.
  3. W czasie wojny przez węzeł warszawski przechodziło mnóstwo transportów wojskowych, a dworzec był miejscem, gdzie zatrzymywały się one na dłużej, wioząc sprzęt wojenny i formacje wojskowe. Z frontu wschodniego przybywały również pociągi urlopowe oraz sanitarne, które także należało obserwować. Poeta miał za zadanie informować o tym, co się dzieje. Na przełomie lat 1942/1943 był świadkiem transportów ludności wysiedlonej z Zamojszczyzny (Ubysz M., Mieczysław Ubysz – poeta Powstania Warszawskiego, Warszawa 2012, s. 9).
  4. Ubysz M., Mieczysław Ubysz..., s. 12.
  5. Działała od 8 sierpnia do 4 października 1944 r.
  6. W Polsce Ludowej, poza Antologią Polskiej Poezji Podziemnej 1939-1945 Jana Szczawieja, wiersze Ubysza nie były publikowane.
  7. Nagranie jest dostępne w archiwum.
  8. Ubysz M., Mieczysław Ubysz..., s. 230.
  9. Zdjęcie z archiwum rodzinnego Bożenny Bargieł.
  10. Ibidem.
  11. Ubysz M., Mieczysław Ubysz..., s. 235.
  12. Ubysz M., Mieczysław Ubysz..., s. 233.
  13. Ubysz M., Mieczysław Ubysz..., s. 249.
  14. Ubysz M., Mieczysław Ubysz..., s. 238.
  15. Ubysz M., Mieczysław Ubysz..., s. 247.
  16. Ubysz M., Mieczysław Ubysz..., s. 233.
  17. Ubysz M., Mieczysław Ubysz..., s. 236.
  18. Ubysz M., Mieczysław Ubysz..., s. 239.