Zmiany

'''Mieczysław Adam Ubysz''' h. Cholewa, ps. powstańczy ''Wik'' (ur. 28 stycznia 1915 r. w Ozorkowie, zm. 6 lutego 1970 r. w Warszawie) – kapral podchorążyczłonek Armii Krajowej w stopniu kaprala podchorążego, uczestnik Powstania Warszawskiego, spiker powstańczej radiostacji "Błyskawica", poeta.

Był pierwszym dzieckiem urzędnika fabryki schlösserowskiej, Adama Ubysza, i córki łódzkiego przedsiębiorcy, młodszej o 20 lat Heleny z Niteckich. Miał brata Kazimierza (inżynier leśnik)Matka miała 16 lat, gdy wyszła za mąż, a przyszłego męża widziała zaledwie dwa razy. Była nieuświadomiona w kwestiach damsko-męskich, a dużo starszy mąż budził w niej niechęć. Po 2 tygodniach nieskonsumowanego małżeństwa doszło do gwałtu. Poród był niezwykle ciężki. W 1917 r. przyszedł na świat brat Kazimierz Franciszek. Niedługo po tym Helena Ubysz poznała mężczyznę, z pomocą którego rozwiodła się i wyprowadziła z dziećmi do Warszawy. Ojciec chłopców wniósł pozew o odebranie jej praw rodzicielskich i wygrał sprawę sądową. Przejął opiekę nad chłopcami, a Helena otrzymała zakaz zbliżania się do dzieci. Nie przestała jednak interesować się nimi i obserwowała, jak dorastają. Chłopcy dzieciństwo spędzili w Ozorkowie. Jego ciotką była Ich wychowaniem zajęła się ciotka, nauczycielka [[Żukowska Maria|Maria ŻukowskaUbyszówna]] . Okłamała ich, mówiąc, że ich matka zmarła. Po ślubie z Markiem Żukowskim Maria przestała się nimi opiekować. Mieczysław ukończył 6-letnią Szkołę Powszechną nr 1 w Ozorkowie, następnie Gimnazjum Ogólnokształcące i Liceum Matematyczno-Przyrodnicze im. S. Staszica w Zgierzu. W l. 1927–1932 był harcerzem. Maturę zdał rok wcześniej, ale dopiero w 1934 r. rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Roczna przerwa w edukacji była spowodowana próbą odnalezienia matki. Dzięki pomocy rodziny (brata ojca, Bronisława Ubysza) napisał list do matki i umówił się z nią na spotkanie na Dworcu Głównym w Warszawie. Znak rozpoznawczy (czerwone goździki) okazały się zbędne – to ona wychowała małego Mieczysława syn i Kazimierza po tymmatka od razu padli sobie w ramiona. W czasie studiów mieszkał w domu akademickim i u krewnych, Bożenny i Teodora Gortów. Był prezesem Collegium Leonarda da Vinci – stowarzyszenia akademickiego zajmującego się kwestiami etyczno-estetycznymi, członkiem Stowarzyszenia Prawników oraz organizacji samopomocowej "Bratnia Pomoc". Jako poeta debiutował na łamach prasy studenckiej. Miał problemy z nauką i ostatecznie nie ukończył studiów. W l. 1937-1939 ze względów finansowych podjął pracę jako nauczyciel i wychowawca w Gimnazjum dla Ociemniałych w Wilnie. Prowadził zajęcia z rachunkowości specjalnej i prawoznawstwa. Następnie odbył praktykę w Polskim Radiu w Wilnie, gdzie współorganizował także audycje literackie. Był autorem słuchowisk, uczestniczył w występach radiowego akademickiego zespołu słuchowiskowego "Błękitni", jak zostawiła ich matkaa od czasu do czasu recytował swoje wiersze.

Wziął udział Wybuch wojny zastał go w kampanii wrześniowej walcząc jako Warszawie. Jako ochotnik wziął udział w obronie Warszawystolicy. Po kapitulacji kampanii wrześniowej wyjechał do Ozorkowa, gdzie przebywał jego ojciec, i w Krakowie. W 1940 r. śmierć ojca zmusiła go razem z nim uciekł do przeprowadzenia Krakowa. Opiekował się nim, szmuglował towary tekstylne, aby utrzymać siebie i schorowanego ojca. Zmarł on jeszcze w tym samym roku, wobec czego Mieczysław wrócił do Warszawy. W l. 1941-1944 pracował jako sprzedawca w bufecie Dworca Wschodniego(pomagał finansowo matce), jednocześnie będąc aktywnym wywiadowcą ZWZ<ref>''W czasie wojny przez węzeł warszawski przechodziło mnóstwo transportów wojskowych, a dworzec był miejscem, gdzie zatrzymywały się one na dłużej, wioząc sprzęt wojenny i formacje wojskowe. Z frontu wschodniego przybywały również pociągi urlopowe oraz sanitarne, które także należało obserwować. Poeta miał za zadanie informować o tym, co się dzieje. Na przełomie lat 1942/1943 był świadkiem transportów ludności wysiedlonej z Zamojszczyzny'' (Ubysz M., ''Mieczysław Ubysz – poeta Powstania Warszawskiego'', Warszawa 2012, s. 9).</ref>. Od 1941 r. pracował w Biurze Informacji i Propagandy KG ZWZ-AK. 2 lata później przeszedł szkolenie w dziale informacyjno-filmowym Wydziału Propagandy Mobilizacyjnej.  Tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego zmienił pseudonim na "Wik": ''Wybór tego pseudonimu stanowił dla mnie moją osobistą odpowiedź na groźby i przechwałki hitlerowców, wyzyskujących ku temu słowo «Victoria». Jak wiadomo, słowo to zostało przez Niemców zagrabione z serwisu propagandy alianckiej''<ref>Ubysz M., ''Mieczysław Ubysz..., s. 12.</ref>. Poprzedni pseudonim poety nie jest znany. W czasie Powstania Warszawskiego był dowódcą lotnego patrolu megafonowego nr 2 nadającego bezpośrednie relacje do Londynu, a także spikerem i współtwórcą powstańczej radiostacji "Błyskawica"<ref>Działała od 8 sierpnia do 4 października 1944 r.</ref>. Jednym z jego pierwszych zadań było przebicie przejść w murze między dziedzińcem PKO a podwórkiem "Adrii" i banku włoskiego, które umożliwiałyby ruch kurierów przenoszących informacje. Od 1 do 3 sierpnia tworzył reportaże drukowane później w "Biuletynie Informacyjnym" i czasopiśmie "Warszawa Walczy". Był też okazjonalnym fotoreporterem Wydziału Propagandy Oddziału VI Sztabu KG AK. Napisał wiele wierszy dotyczących powstania, w których przekazywał swoje przeżycia i emocje. Najbardziej znane to ''Stare Miasto'', ''Manifest'' i ''Ostatni komunikat''. Na początku września 1944 r. odszedł z radiostacji. Kilkakrotnie był kontuzjowany i umieszczany w szpitalu w piwnicach kamienicy przy ul. Mokotowskiej. W czasie kapitulacji Śródmieścia został przysypany gruzami na ul. Moniuszki, a później raniony podczas wybuchu na ul. Złotej. Warszawę opuścił na noszach. 13 października został wywieziony do obozu jenieckiego Zeithein, gdzie był jednym z autorów i animatorów obozowego teatru. 6 kwietnia 1945 r. przeniesiony do Stalagu IV B Mühlberg, gdzie przeżył nalot aliantów.

Napisał wiele wierszy dotyczących powstaniaPo kapitulacji III Rzeszy przebywał w Northeim, gdzie redagował pismo "Droga". Wydał dwa tomiki poezji – w których przekazywał swoje przeżycia i emocje1945 r. Najbardziej znane to ''Stare MiastoCzas wirujący'', w 1946 r. ''ManifestBrew'' i <ref>W Polsce Ludowej, poza ''Ostatni komunikatAntologią Polskiej Poezji Podziemnej 1939-1945''Jana Szczawieja, wiersze Ubysza nie były publikowane. Kontuzjowany </ref>. W l. 1945-1946 przebywał w czasie PowstaniaGetyndze i Mannheim, po kapitulacji Warszawy został wywieziony do obozu jenieckiego Zeitheinzajmując się pracą oświatową i świetlicową na rzecz osób przesiedlonych z ziem polskich w ramach Polskiej YMCA. 6 Pod koniec kwietnia 1945 1947 r. został przeniesiony wrócił do Polski. Zamieszkał w Ozorkowie u swojej ciotki, [[Żukowska Maria|Marii Żukowskiej]]. Po stażu w Państwowym Instytucie Książki w Łodzi przeprowadził się do Stalagu IV B MühlbergWarszawy. Próbował kontynuować studia na Uniwersytecie Warszawskim. 21 października 1947 r. dostał się na III rok prawa. Jednym z warunków przyjęcia była opinia wystawiona przez Posterunek MO w Ozorkowie. Jednak we wrześniu 1949 r. Ubysz wystąpił z uczelni. W 1948 r., po długiej chorobie i pobycie w szpitalu, umarła jego matka, Helena Janczewska.

Po kapitulacji III Rzeszy redagował w Northeim pismo obozowe "Droga". Organizował życie kulturalne Polaków, napisał sztukę do teatru obozowego, wydał dwa tomiki poezji – w 1945 r. ''Czas wirujący'', w 1946 r. ''Brew''<ref>W Polsce Ludowej, poza ''Antologią Polskiej Poezji Podziemnej 1939-1945'' Jana Szczawieja, wiersze Ubysza nie były publikowane.</ref>. Pod koniec kwietnia 1947 r. wrócił do Polski. Próbował kontynuować studia na Uniwersytecie Warszawskim. W 1947 r. rozpoczął III rok prawa, ale we wrześniu 1949 r. wystąpił z uczelni. Podejmował różne prace, był m.in. starszym referentem w Spółdzielni Wydawniczej "Czytelnik" , gdzie prowadził dział beletrystyki, (l. 1947–1949) i łódzkim oddziale Cepelii (l. 1949–1950), wychowawcą w Państwowym Domu Dziecka w Otwocku i kierownikiem w Giżycach k. Sochaczewa (l. 1950–1952), zaopatrzeniowcem w Spółdzielni "Społem".

Ożenił Około 1949 r. poznał Janinę Bańkowską, również pochodzącą z Ozorkowa. Przeprowadził się z Janiną Bańkowskądo Łodzi, gdzie mieszkała, sekretarką i księgową w Instytucie Przemysłowo-Rzemieślniczym w Łodzi1951 r. wziął ślub. Małżeństwo nie trwało długo i , było bezdzietne. Nigdy jednak Mieczysław Ubysz ciągle zmieniał miejsce zamieszkania, naprzemiennie była to Warszawa i ŁódźJanina nie rozwiedli się. Żyli w separacji i nie utrzymywali kontaktu. Rzadko kontaktował Mieczysław sam przeprowadził się z rodzinądo Warszawy, gdzie przydzielono mu mieszkanie. Przed śmiercią nagrał swoje wspomnienia z Powstania Warszawskiego w Polskim Radiu<ref>Nagranie jest dostępne w archiwum.</ref>. Zmarł po ciężkiej chorobie – w 1970 robozie jenieckim zachorował na gruźlicę, później przez wiele lat chorował na płuca, a po ich wyleczeniu pojawił się nowotwór płuc. w WarszawiePrzez całe życie pisał "do szuflady". Pochowano go na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B 22). Władysław Bartoszewski nazwał go "zapomnianym poetą walczącej Warszawy".