822
edycje
Zmiany
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
m
<accesscontrol>Redakcja</accesscontrol>
→Geneza: link
==Geneza==
Tragiczne wydarzenia września 1939 r. spowodowały, że po krótkiej dezorientacji, co do możliwości uczenia się i nauczania, ozorkowskie społeczeństwo przystąpiło do działania. Z udokumentowanych źródeł wynika, że już w październiku 1939 r. funkcjonowało w naszym mieście tajne nauczanie.<br />Po administracyjnym podziale terytorium Polski dokonanym przez Niemców Ozorków znalazł się w Okręgu Rzeszy Kraju Warty. Nie dotarły tu więc do nas struktury Tajnej Organizacji Nauczycielskiej(TON), działającej na terenach Generalnego Gubernatorstwa<ref>Tajna Organizacja Nauczycielska (TON) – konspiracyjna organizacja Związku Nauczycielstwa Polskiego powstała w październiku 1939 r. w Warszawie, źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Tajna_Organizacja_Nauczycielska.</ref>Na terenie naszego miasta tajne nauczanie zachowało zatem całkowitą samodzielność. Henryk Wójcik w ''Historii ZNP w powiecie łęczyckim 1905-2005'' napisał : "Największym ośrodkiem tajnego nauczania był Ozorków, gdzie objęto nim 268 uczniów, z tego 60 było nauczanych przez Pelagię Maciejewską [...]". Z dostępnych materiałów (2016 r.) można udokumentować, iż tajnym nauczaniem w Ozorkowie zajęło się 16 17 nauczycieli: [[Dudczak Jakub|Jakub Dudczak]], Helena Kierzkowska, Eugenia Kędzierskai Wacława Kędzierskie, Maria Kornaszewska, [[Kropp Teodozja|Teodozja Kroppowa]], [[Kupisz Wacław|Wacław Kupisz]], Olga Łopacińska, Pelagia Maciejewska, Władysława Micielska, Maria Pfabe, Maria Podwysocka, Anna Polkowska, [[Sokół Kazimierz|Kazimierz Sokół]], [[Sufraga Stanisław|Stanisław Sufraga]], Apolonia Sypniewska, [[Żukowska Maria|Maria Żukowska. Czasokres tajnego nauczania w Ozorkowie był zmienny i zależał od możliwości konspiracyjnej pracy nauczycieli i uczniów. W dwóch przypadkach zaczął się już w październiku 1939 r. i trwał do listopada 1940 r. Z innych udokumentowanych źródeł wynika, że trwał od stycznia 1940 r. do stycznia 1945 r]].
==Zakres nauczania ==
W oparciu o posiadane w Oddziale ZNP w Ozorkowie materiały stwierdzić należy, że zakres nauczania obejmował program szkoły podstawowej oraz I i II klasy gimnazjum. Ze względu na fakt, że w naszym mieście nie działały zorganizowane administracyjnie struktury, zobowiązujące nauczycieli do realizacji określonego programu nauczania, sami pedagodzy zgodnie z kwalifikacjami uczyli tych przedmiotów, co do których byli metodycznie przygotowani. Oni to w oświadczeniach złożonych przed Komisją Historyczną, działającą w 1973 r. przy Powiatowym Oddziale ZNP w Łęczycy, a reprezentowaną przez Mieczysława Frontczaka i Henryka Stokwiszewskiego podają, iż nauczyciele realizowali podczas tajnego nauczania:<br/>
*[[Kropp Teodozja|Teodozja Kroppowa ]] – poziom klas IV – VII,<br/>
*Olga Łopacińska - klasy I - V,<br/>
*Anna Polkowska - klasy I – IV,<br/>
*[[Żukowska Maria|Maria Żukowska ]] - klasy I – IV,<br/>
*Władysława Micielska - klasy I - V,<br/>
*[[Kupisz Wacław|Wacław Kupisz ]] - klasę VI oraz I i II gimnazjum.Wacław Kupisz w złożonym oświadczeniu informował: "Władze szkolne niemieckie prowokacyjnie uruchomiły na okres 3 dni w tygodniu szkołę powszechną dla dzieci polskich w celu ujawnienia się nauczycieli… A następnie po jej zamknięciu 20 I 1940 r. nastąpiły aresztowania mężczyzn nauczycieli… Zostaliśmy aresztowani 10 IV 1940 r. za tajne nauczanie…"
==Trudne decyzje==
Tajne nauczanie to nie tylko realizacja programowa szkoły, ale i wysiłek wychowawczy i determinacja podejmowanie trudnych decyzji. Nauczyciele, dzieci, właściciele mieszkań zdawali sobie sprawę, iż w każdej chwili groziło im więzienie i obóz koncentracyjny (Kazimierz Sokół i Stanisław Sufraga zmarli w obozie w Gusen), a Wacław Kupisz przebywał w różnych obozach od 10 IV 1940 r. do VI 1945 r.
==Miejsca tajnego nauczania==
Tajne nauczanie odbywało się w różnych punktach naszego miasta. Były to prywatne mieszkania nauczycieli lub uczniów. Zawsze była to konspiracja w kompletach 2-3 osobowych.
Adresy, pod którymi odbywało się tajne nauczanie:<br/>
*ul. Wyszyńskiego (dawna Dzierżyńskiego) 5 – [[Kupisz Wacław|p. Wacław Kupisz]]<br/>
*ul. Kościuszki 6 - p. Władysława Micielska<br/>
*ul. Narutowicza 6 - [[Żukowska Maria|p. Maria Żukowska]]<br/>*ul. Żwirki 3 - [[Kropp Teodozja|p. Teodozja Kroppowa]]<br/>*ul. Łęczycka 20 - ppp. Eugenia Kędzierskai Wacława Kędzierskie<br/>
*ul. Żeromskiego 12 - p. Olga Łopacińska<br/>
Konspiracyjni nauczyciele w okresie okupacji niemieckiej nie wydawali uczniom zaświadczeń o ukończeniu danej klasy. Powodem były obawy przed konsekwencjami ze strony władz niemieckich. Pan Wacław Kupisz stwierdził, że zaświadczenie takie wydał swoim uczniom, ale dopiero po wyzwoleniu.
==Lista uczniów pobierająca naukę na tajnych kompletach<ref> Według zeznań nauczycieli.</ref>==
Maria Bartczak, Ryszard Bartczak, Anna Ciszak, Teresa Chwiałkowska, [[Dalecki Kazimierz|Kazimierz Dalecki]], Jan Jóźwiak, Stanisław Kaźmierczak, Józef Kubiak, Janusz Łuczak, Czesław Łukasiewicz, Józef Maciejewski, Tadeusz Maciejewski, Jadwiga Napiórkowska, Mirosława Olczak, Józefa Olczak, Stefan Przybysz, Józef Potępa, Zofia Przyczyń, Włodzimierz Ptaszyński, Jadwiga Skalska, Henryka Sompolska, Irena Sompolska, Karol Subicki, Jan Subicki, Szweidlerówna (brak imienia), Ryszarda Trzepka, Lech WożniakWoźniak.<br />
Wielu konspiracyjnych nauczycieli w 1973 r. (wówczas spisywano oświadczenia) nie pamiętało nazwisk swoich uczniów.
''<small>Oprac. '''Teresa Rogalska'''</small>''
==Przypisy==
[[Kategoria:Hasła w przygotowaniuEncyklopedia]][[Kategoria:Wydarzenia]]
