Stypułkowski Leon

Z Ozopedia - internetowa Encyklopedia miasta i gminy Ozorków
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

ks. Leon Stypułkowski (ur. 24 marca 1889 r. w Warszawie[1], zm. 28 maja 1942 r. w Dachau[2]) – dziekan ozorkowski, proboszcz i budowniczy kościoła pw. św. Józefa w Ozorkowie, generalny sekretarz Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej Związku Łódzkiego, więzień KL Dachau.

Biografia

Leon Stypułkowski urodził się w Warszawie. Był synem Aleksandra Stypułkowskiego (lakiernika) i Joanny Anny z d. Krauze. Z powodu wypadków rewolucyjnych 1905 r. opuścił szkołę i zamieszkał w zakładzie Nazaret utrzymywanym przez księżną Radziwiłłównę. W 1908 r. złożył pomyślnie egzaminy i został przyjęty do Seminarium Warszawskiego św. Jana. Jako kleryk w 1914 r. wyjechał do Galicji dla ratowania zdrowia. Zaskoczony zawieruchą wojenną, nie mogąc wrócić do Królestwa, pozbawiony wszelkiego kontaktu z seminarium, znalazł przez dwa lata dach nad głową i opiekę u Ojców Jezuitów w Zakopanem. Po powrocie do Warszawy i dwóch latach studiów przyjął święcenia kapłańskie 24 września 1916 r. Bezpośrednio po tym został wikariuszem w Sochaczewie, Lesznie, w kolegiacie łowickiej, w Jazgarzewie, w parafii św. Krzyża w Łodzi, w Jeżowie i w ostatniej – w łódzkiej katedrze[3]. Nie znaleziono potwierdzenia o udziale ks. Stypułkowskiego w korpusie kapelanów podczas wojny polsko – bolszewickiej, otrzymanych nominacjach i odznaczeniach[4].

Droga kapłańska

Pierwsze probostwo (w 35. roku życia) otrzymał 16 września 1924 r. w Strykowie. Służył z zaangażowaniem lokalnej społeczności przez 5 lat. 28 października 1929 r. bp Wincenty Tymieniecki mianował ks. L. Stypułkowskiego sekretarzem Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej Diecezji Łódzkiej i kapelanem V Miejskiego Domu Wychowawczego przy ul. Przędzalnianej 66 w Łodzi. Należy przypuszczać, że ks. Leon odchodził ze Strykowa niechętnie, bo swoją pracą zjednał sobie wielu parafian. Już w następnym roku do Łodzi, gdzie pracował, przybyła delegacja ze Strykowa, by prosić go o powrót.
W 1929 r. ks. Stypułkowski został odznaczony rokietą i mantoletem.
Od dnia 9 września 1932 r. ks. Stypułkowski został proboszczem parafii św. Józefa w Ozorkowie. Przydzielono mu też funkcję dziekana dekanatu ozorkowskiego. Lata jego posługi były wyjątkowo trudne, ale swoją postawą, determinacją, empatią zasłużył na uznanie, szacunek i pamięć.

Działalność społeczna

Kryzys gospodarczy i niezadowolenie z coraz gorszych warunków zatrudnienia wywoływały w latach 30. XX w. strajki. Bezrobocie i ciągłe przestoje strajkowe powodowały coraz większą biedę mieszkańców naszego typowo przemysłowego miasteczka. Ucisk zarządców fabryk i zaangażowanie sił policji i żandarmerii wzmagały gniew i eskalacje buntów.
Ksiądz Leon Stypułkowski wraz ze starszymi cechów rzemieślniczych organizowali i nieśli pomoc zarówno strajkującym jak i ich rodzinom. Kobiety gotowały zupy, pieczono chleb i dostarczano potrzebującym[5]. Strajk w grudniu 1932 r. oprócz pomocy w postaci pożywienia został podniesiony do godności przetrwania poprzez celebrację mszy św. na terenie Manufaktury schlösserowskiej, czemu nie odważyła się przeszkodzić policja. Aby zmusić do ustępstw i odstąpienia od buntu odcięto prąd i ogrzewanie fabryki. Nieustępliwość strajkujących doprowadziła do zawarcia czasowej ugody.
Nie było roku bez strajków, protestów i petycji do władz o sprawiedliwe, uczciwe warunki pracy i wynagrodzenia. W tych trudnych momentach zawsze ozorkowianie mogli zwrócić się o pomoc i poparcie do swojego Proboszcza i ją otrzymywali. Najbardziej głośnym był wielki strajk solidarnościowy wszystkich zakładów w mieście i znacznej części fabryk okręgu łódzkiego w 1937 r. Komitet strajkowy stawiał konkretne żądania, słał postulaty do władz najwyższych szczebli. Władze centralne Państwa podjęły się interwencji po petycji ks. kanonika Leona Stypułkowskiego do Premiera Sławoja Składkowskiego. O strajku informowały gazety nie tylko lokalne ale i ogólnopolskie. Dzięki staraniom Księdza doszło do ugody.
Postawa ks. Stypułkowskiego, jego pomoc biednym i empatia zyskały szacunek i poważanie społeczne ale też i uznanie przez władze.


Syn Aleksandra Stypułkowskiego (lakiernika) i Joanny Anny z d. Krauze. Uzyskał święcenia kapłańskie w 1915 r. W l. 1916-1917 był wikariuszem parafii pw. św. Wawrzyńca w Sochaczewie. Podczas wojny polsko-bolszewickiej jako kapelan przysłużył się ojczyźnie, za co awansowano go do stopnia kapitana i odznaczono Krzyżem Virtuti Militari.

W l. 1925-1930 był proboszczem parafii pw. św. Marcina w Strykowie. Związany był z tamtejszym Stowarzyszeniem Młodzieży Katolickiej jako jego opiekun. Jego losy splotły się z Ozorkowem w 1932 r. Wówczas przybył do miasta, aby objąć funkcję dziekana i proboszcza kościoła katolickiego pw. św. Józefa. Jednonawowy kościół nie był w stanie pomieścić wszystkich wiernych w czasie mszy świętej, dlatego też ks. Stypułkowski przystąpił do jego rozbudowy. Dzięki niemu kościół zyskał dwie nawy boczne, dwie kaplice i skarbiec. Powstała także plebania i dom parafialny. Ponadto, 3 sierpnia 1936 r. wyruszyła zainicjowana przez niego pielgrzymka na Jasną Górę. W sali parafialnej (późniejsze „Kino Ludowe”) kwitło życie religijne i kulturalne – funkcjonował chór, spotykały się wspólnoty duszpasterskie, organizowano Jasełka. Kolejnym działaniem było założenie w 1938 r. Nowego Cmentarza.

W 1929 r. został odznaczony rokietą i mantoletem.

Dla ozorkowian był ogromnym autorytetem. Otaczał opieką bezrobotnych i biednych. Gdy w 1937 r. wybuchł wielki strajk w fabryce Majera Fogla, zdobył żywność dla robotników okupujących zakład i pertraktował z policją. Dzięki jego staraniom doszło do ugody. Stanął na czele komitetu, którego celem było dożywianie dzieci strajkujących. Za zebrane ofiary upieczono 3 tys. strucli. Proboszcz wysłał także list do premiera Składkowskiego. Na pamiątkę tamtych wydarzeń w latach 90. XX w. decyzją Rady Miejskiej dotychczasowa ul. Zielony Rynek przemianowana została na ul. ks. Leona Stypułkowskiego.

Wybuch II wojny światowej był dla księdza kanonika dramatyczny w skutkach. Należał do Tymczasowego Komitetu Obywatelskiego, który zawiązał się 6 września, ale 9 listopada 1939 r. został aresztowany. Dzięki pomocy władz kościelnych (głównie pastora Teodora Bergmanna) zwolniono go wiosną 1940 r. Nakazano mu wyjazd do Generalnego Gubernatorstwa, do którego ks. Stypułkowski nie zastosował się i pozostał w Ozorkowie. Ponownie aresztowano go 10 kwietnia 1940 r. Po fikcyjnym przesłuchaniu i pobycie w łęczyckim więzieniu umieszczono go wraz z pozostałymi ozorkowianami[6]. w obozie koncentracyjnym KL Dachau. Został zamordowany w komorze gazowej 28 maja 1942 r. W sierpniu rodzina Stypułkowskich otrzymała informację o jego śmierci.

W 20. rocznicę jego śmierci w Kościele św. Józefa wmurowano tablicę pamiątkową, ufundowaną przez parafian. W latach 80. została ona odnowiona przez członków „Solidarności”. Rozkolportowali oni także fotografię ks. Stypułkowskiego.

Galeria

Źródła

  • Archidiecezja Łódzka
  • "Biała Księga". Martyrologium duchowieństwa - Parafia pw. św. Zygmunta w Słomczynie.
  • Górny P. A., Łuczak R. S., Dzieje Ozorkowa na podstawie historii społeczności ewangelicko-augsburskiej, Łódź 2009.
  • Orędownik. Ilustrowany dziennik narodowy i katolicki, 1937-09-27, nr 223.
  • Rosiak E., "Non omnis moriar" - opowieść o Księdzu Leonie Stypułkowskim, [w:] Wiadomości Ozorkowskie nr 11 z 2012 r.
  • Spis duchowieństwa i parafij diecezji łódzkiej, Łódź 1936.
  • Spis duchowieństwa i parafij diecezji łódzkiej, Łódź 1939.

Oprac. Marianna Różalska

Przypisy

  1. Akt ur. nr 143 z 1889 r. par. św. Barbary w Warszawie
  2. poz. 5891 Lista Zmarłych Polaków w Dachau 1939-1945, wg ks. Edmunda Charta, wyd. Słowo Polskie, Dachau 1946
  3. Artykuł ks. Mirosława Jagiełło pt. Człowiek Szerokich Horyzontów w czasopiśmie Niedziela łódzka 34/2018, str. IV. Artykuł
  4. Wg Eugeni Rosiak ks. Stypułkowski podczas wojny polsko-bolszewickiej jako kapelan przysłużył się ojczyźnie, za co awansowano go do stopnia kapitana i odznaczono Krzyżem Virtuti Militari. Rosiak E., "Non omnis moriar" - opowieść o Księdzu Leonie Stypułkowskim, s.18 i 19 [w:] Wiadomości Ozorkowskie nr 11 z 2012 r.Artykuł
  5. Opisy strajków i działania ks. Stypułkowskiego opisał szczegółowo w swoich książkach Paweł Andrzej Górny a/Przemysł Starszy od Miasta s. 122, 123. Wyd. Miejska Biblioteka Publiczna, Ozorków 2014 i b/Ozorków Miasto Niepokorne, od s. 49 do s. 64. Wyd. Miejska Biblioteka Publiczna, Ozorków 2020. Również w tych książkach autor zaznacza, że ks. Leon Stypułkowski był kapelanem w randze kapitana w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. odznaczonym Krzyżem Virtuti Militari i w czasie strajków użył czapki kapitańskiej i przypiął krzyż.
  6. 10 kwietnia 1940 r. aresztowano 18 mieszkańców Ozorkowa.
  7. Skorowidz osobowy oprac. W. Źródlak.
  8. Tamże.
  9. Tamże.
  10. Tamże.