2388
edycji
Zmiany
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
brak opisu edycji
'''ks. Leon Stypułkowski''' (ur. 24 marca 1889 r. w Warszawie<ref>Akt ur. nr 143 z 1889 r. par. św. Barbary w Warszawie</ref>, zm. 28 maja 1942 r. w Dachau<ref>poz. 5891 Lista Zmarłych Polaków w Dachau 1939-1945, wg ks. Edmunda Charta, wyd. Słowo Polskie, Dachau 1946</ref>) – dziekan ozorkowski, proboszcz i budowniczy kościoła pw. św. Józefa w Ozorkowie, generalny sekretarz Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej Związku Łódzkiego, więzień KL Dachau. ==Biografia==Leon Stypułkowski urodził się w Warszawie. Był synem Aleksandra Stypułkowskiego (lakiernika) i Joanny Anny z d. Krauze.Z powodu wypadków rewolucyjnych 1905 r. opuścił szkołę i zamieszkał w zakładzie Nazaret utrzymywanym przez księżną Radziwiłłównę. W 1908 r. złożył pomyślnie egzaminy i został przyjęty do Seminarium Warszawskiego św. Jana. Jako kleryk w 1914 r. wyjechał do Galicji dla ratowania zdrowia. Zaskoczony zawieruchą wojenną, nie mogąc wrócić do Królestwa, pozbawiony wszelkiego kontaktu z seminarium, znalazł przez dwa lata dach nad głową i opiekę u Ojców Jezuitów w Zakopanem. Po powrocie do Warszawy i dwóch latach studiów przyjął święcenia kapłańskie 24 września 1916 r. Bezpośrednio po tym został wikariuszem w Sochaczewie, Lesznie, w kolegiacie łowickiej, w Jazgarzewie, w parafii św. Krzyża w Łodzi, w Jeżowie i w ostatniej – w łódzkiej katedrze<ref>Artykuł ks. Mirosława Jagiełło pt. Człowiek Szerokich Horyzontów w czasopiśmie Niedziela łódzka 34/2018, str. IV. [https://www.niedziela.pl/artykul/138694/nd/Czlowiek-Szerokich-Horyzontow Artykuł]</ref>.Nie znaleziono potwierdzenia o udziale ks. Stypułkowskiego w korpusie kapelanów podczas wojny polsko – bolszewickiej, otrzymanych nominacjach i odznaczeniach<ref>Wg Eugenii Rosiak ks. Stypułkowski podczas wojny polsko-bolszewickiej jako kapelan przysłużył się ojczyźnie, za co awansowano go do stopnia kapitana i odznaczono Krzyżem Virtuti Militari. Rosiak E., "Non omnis moriar" - opowieść o Księdzu Leonie Stypułkowskim [w:] Wiadomości Ozorkowskie nr 11 z 2012 r., s. 18 i 19 [http://mbp.ozorkow.net/wo/pdf/2012/11.pdf Artykuł]</ref>.==Droga kapłańska==Pierwsze probostwo (w 35. roku życia) otrzymał 16 września 1924 r. w Strykowie. Służył z zaangażowaniem lokalnej społeczności przez 5 lat. 28 października 1929 r. bp Wincenty Tymieniecki mianował ks. L. Stypułkowskiego sekretarzem Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej Diecezji Łódzkiej i kapelanem V Miejskiego Domu Wychowawczego przy ul. Przędzalnianej 66 w Łodzi. Należy przypuszczać, że ks. Leon odchodził ze Strykowa niechętnie, bo swoją pracą zjednał sobie wielu parafian. Już w następnym roku do Łodzi, gdzie pracował, przybyła delegacja ze Strykowa, by prosić go o powrót.<br>W 1929 r. ks. Stypułkowski został odznaczony rokietą i mantoletem.<br>Od dnia 9 września 1932 r. ks. Stypułkowski został proboszczem parafii św. Józefa w Ozorkowie. Przydzielono mu też funkcję dziekana dekanatu ozorkowskiego. Lata jego posługi były wyjątkowo trudne, ale swoją postawą, determinacją, empatią zasłużył na uznanie, szacunek i pamięć. ==Działalność społeczna==Kryzys gospodarczy i niezadowolenie z pogarszających się warunków zatrudnienia wywoływały w latach 30. XX w. strajki. Bezrobocie i ciągłe przestoje strajkowe powodowały coraz większą biedę mieszkańców Ozorkowa, typowo przemysłowego miasteczka. Ucisk zarządców fabryk i zaangażowanie sił policji i żandarmerii wzmagały gniew i eskalacje buntów.<br>Ksiądz Leon Stypułkowski wraz ze starszymi cechów rzemieślniczych organizowali i nieśli pomoc zarówno strajkującym, jak i ich rodzinom. Kobiety gotowały zupy, pieczono chleb i dostarczano potrzebującym<ref>Opisy strajków i działania ks. Stypułkowskiego opisał szczegółowo w swoich książkach Paweł Andrzej Górny: Przemysł starszy od miasta, Ozorków 2014, s. 122-123 i Ozorków miasto niepokorne, Ozorków 2020, s. 49-64. Również w tych publikacjach autor zaznacza, że ks. Leon Stypułkowski był kapelanem w randze kapitana w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. odznaczonym Krzyżem Virtuti Militari i w czasie strajków użył czapki kapitańskiej i przypiął krzyż.</ref>. Strajk w grudniu 1932 r. oprócz pomocy w postaci pożywienia został podniesiony do godności przetrwania poprzez celebrację mszy św. na terenie Manufaktury schlösserowskiej, czemu nie odważyła się przeszkodzić policja. Aby zmusić do ustępstw i odstąpienia od buntu odcięto prąd i ogrzewanie fabryki. Nieustępliwość strajkujących doprowadziła do zawarcia czasowej ugody.<br>Nie było roku bez strajków, protestów i petycji do władz o sprawiedliwe, uczciwe warunki pracy i wynagrodzenia. W tych trudnych momentach zawsze ozorkowianie mogli zwrócić się o pomoc i poparcie do swojego Proboszcza i ją otrzymywali.<br> Najbardziej głośnym był wielki strajk solidarnościowy wszystkich zakładów w mieście i znacznej części fabryk okręgu łódzkiego w 1937 r. Komitet strajkowy stawiał konkretne żądania, słał postulaty do władz najwyższych szczebli. Władze centralne Państwa podjęły się interwencji po petycji ks. kanonika Leona Stypułkowskiego do premiera Sławoja Składkowskiego. O strajku informowały gazety nie tylko lokalne, ale i ogólnopolskie. Dzięki staraniom Księdza doszło do ugody.<br>Postawa ks. Stypułkowskiego, jego pomoc biednym i empatia zyskały szacunek i poważanie społeczne, ale też i uznanie władz. ==Działalność gospodarcza==Ksiądz Leon najbardziej zasłynął z rozmachu w rozbudowie kościoła. Dotychczasowy, jednonawowy nie był w stanie pomieścić wszystkich wiernych w czasie mszy świętej. Po rozbudowie kościół zyskał dwie nawy boczne, dwie kaplice i skarbiec. Powstała także plebania i dom parafialny. W sali parafialnej (późniejsze Kino Ludowe) kwitło życie religijne i kulturalne – funkcjonował chór, spotykały się wspólnoty duszpasterskie, organizowano Jasełka. Ponadto 3 sierpnia 1936 r. wyruszyła zainicjowana przez niego pielgrzymka na Jasną Górę. Kolejnym działaniem ks. Stypułkowskiego był zakup w 1937 r. 2 ha nieruchomości i założenie w 1938 r. nowego cmentarza przy ul. Podleśnej. ==Prześladowania i męczeństwo==W czasie wojny obronnej Polski 1939 r. i okupacji ksiądz kanonik Leon Stypułkowski aktywnie uczestniczył w życiu społeczno-duchowym miasta. Był członkiem Tymczasowego Komitetu Obywatelskiego<ref>Górny P.A, ''Ozorków miasto niepokorne'', s. 121</ref>, który zawiązał się 6 września 1939 r. Niebawem, 9 listopada 1939 r. został po raz pierwszy aresztowany przez Niemców i przebywał w tymczasowym więzieniu w Łodzi przy ul. Liściastej<ref>Tamże, s. 132</ref>. Dzięki staraniom władz kościelnych (głównie za wstawiennictwem pastora Teodora Bergmanna) zwolniono go wiosną 1940 r. Nakazano mu wyjazd do Generalnego Gubernatorstwa, jednak ks. Stypułkowski nie zastosował się i pozostał w Ozorkowie ze swoimi parafianami<ref>Paweł Andrzej Górny w swoich publikacjach podaje, powołując się na relację współwięźnia z Dachau, Wacława Kupisza, że ks. Leon Stypułkowski był ponownie aresztowany 10 kwietnia 1940 r. wraz z innymi 17 ozorkowianami. Nie znajduje to potwierdzenia w innych źródłach</ref>. Wg relacji naocznych świadków<ref>Janina Kępska i Konrad Dąbrowski wspominają, że wydarzenia zapadły w pamięć, bo po niektórych mszach odbywały się łapanki do wywózki na roboty w głąb Rzeszy</ref>, celebrował msze święte, udzielał ślubów, przygotowywał i udzielał (konspiracyjnie) dzieciom Pierwszą Komunię św. w czerwcu 1941 r. Ksiądz Leon Stypułkowski został aresztowany przez policję rankiem 6 października 1941 r. w ramach akcji przeciw inteligencji, zarządzonej w Kraju Warty przez Artura Greisera i przewieziony wozem konnym do obozu przejściowego w Konstantynowie Łódzkim. Stąd 30 października 1941 r. został przetransportowany z innymi uwięzionymi pociągiem do obozu koncentracyjnego KL Dachau. W obozie stał się więźniem nr 28180. W nieludzkich warunkach bytowania, poniżania i niewolniczej pracy znacznie pogorszył się stan jego zdrowia. Z powodu nieprzydatności do pracy został 28 maja 1942 r. skierowany do tzw. transportu inwalidów i wywieziony do Hartheim, do ośrodka eutanazji. Tego samego dnia zmarł. W sierpniu 1942 r. rodzina w Warszawie otrzymała zawiadomienie o śmierci Leona Stypułkowskiego. ==Upamiętnienie==Pamięć o szanowanym kapłanie, pełnym człowieczeństwa, zasłużonym dla Kościoła i Ozorkowa została utrwalona na tablicy memoratywnej, umieszczonej na filarze nawy głównej kościoła św. Józefa w roku 1962. Jego imię jest wymienione na tablicy pamięci ofiar obozów koncentracyjnych znajdującej się na zewnętrznej ścianie kościoła św. Józefa w Ozorkowie, a także jest wymieniony pod poz. 3642 w publikacji internetowej pn. "Biała Księga". Martyrologium duchowieństwa – Parafia pw. św. Zygmunta w Słomczynie. Jego imieniem nazwano plac w Ozorkowie i ulicę wiodącą do zakładów przemysłu bawełnianego (dawny Zielony Rynek), gdzie tak dzielnie pomagał strajkującym. ==Galeria==<gallery>Łódzkie Echo Wieczorne 28.09.1926 nr 225.png|''Łódzkie Echo Wieczorne'' z 28.09.1926 r.Stypulkowski-leon.jpg|Po prawej Leon StypułkowskiGazeta_Świąteczna_1926-03-14_Nr_2354.png|''Gazeta Świąteczna'' z 14.03.1926 r.Stypułkowski_1927.png|Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej w Strykowie. ''Łódź w Ilustracji'' z 6.11.1927 r.<ref>[http://lodz.wilustracji.kowner.pl/skorowidz_osobowy.html Skorowidz osobowy oprac. W. Źródlak].</ref>.Stypułkowski_1930.png|Turniej szachowy w Związku Młodzieży Polskiej. ''Łódź w Ilustracji'' z 9.02.1930<ref>Tamże</ref>.Stypułkowski_1931.jpg|Wiec "Akcji Katolickiej" w Leźnicy Wielkiej. ''Łódź w Ilustracji'' z 29.11.1931<ref>Tamże</ref>.Stypułkowski_1932.png|Zjazd delegatów Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej Związku Łódzkiego. ''Łódź w Ilustracji'' z 24.04.1932<ref>Tamże</ref>.Orędownik.png|''Orędownik'' z 27.09.1937 r.Leon Stypułkowski.jpg|Leon Stypułkowski przed II wojną światowąks. Stypułkowski Leon w ksiedze zmarłych w Dachau.png|Ks. Leon Stypułkowski w księdze zmarłych w DachauPamiątka I Komunii z dnia 29 czerwca 1941r.jpg|Pamiątka I Komunii z dnia 29 czerwca 1941 r., podpisana prze ks. StypułkowskiegoTablica w nawie głównej koscioła sw. Józefa.jpg|Tablica w nawie głównej kościoła św. JózefaTablica na zewnątrz Kościoła św. Józefa.JPG|Tablica na zewnątrz Kościoła św. Józefa</gallery> ==Źródła==* [http://www.swzygmunt.knc.pl/MARTYROLOGIUM/POLISHRELIGIOUS/vPOLISH/HTMs/POLISHRELIGIOUSmartyr2617.htm "Biała Księga". Martyrologium duchowieństwa]*Spis pomordowanych Polaków w obozie koncentracyjnym w Dachau, oprac. ks. Edmund Chart, wyd. Słowo Polskie, 1946*Górny Paweł Andrzej, Przemysł starszy od miasta, wyd. Miejska Biblioteka Publiczna w Ozorkowie, Ozorków 2014*Górny Paweł Andrzej, Ozorków miasto niepokorne, wyd. Miejska Biblioteka Publiczna w Ozorkowie, Ozorków 2020*Jacewicz Wiktor, Woś Jan, Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską 1939-1945, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1977*Jagodzińska Anna, Niezłomni, wierni Bogu i Ojczyźnie, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 2021*''Orędownik''. Ilustrowany dziennik narodowy i katolicki, 1937-09-27, nr 223.*Rosiak Eugenia, Non omnis moriar - opowieść o Księdzu Leonie Stypułkowskim, [w:] Wiadomości Ozorkowskie nr 11 z 2012 r.*Sipowicz Kasper, Negatywne przekraczanie granic. Prześladowania polskiego duchowieństwa katolickiego w Kraju Warty w latach 1939-1945, Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, 2017*Spis duchowieństwa i parafij diecezji łódzkiej, Łódź 1937*Szeremeta J, ''Aresztowania duchowieństwa katolickiego przeprowadzone przez Niemców w Reichsgau Wartheland w dniach 5–7 października 1941 roku i pobyt w obozie przesiedleńczym w Konstantynowie Łódzkim'', Prace i Materiały Historyczne Archiwum Archidiecezjalnego w Łodzi i Muzeum Archidiecezji Łódzkiej, 2006*ks. Piotr Zwoliński, Martyrologium duchowieństwa katolickiego diecezji łódzkiej w czasie II wojny światowej, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Łódzkie Studia Teologiczne, 2020 ''<small>Oprac. '''[[Użytkowniczka:Marianna Różalska|Marianna Różalska]] i Zdzisław Żerkowski'''</small>''==Przypisy==[[Kategoria:Encyklopedia]][[Kategoria:Hasła w przygotowaniuLudzie]]
