Steinmassel Zygmunt

Z Ozopedia - internetowa Encyklopedia miasta i gminy Ozorków
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Zygmunt Steinmassel (ur. 29 lipca 1886 r. w Ozorkowie, zm. 13 lutego 1941 r. w Oświęcimiu) - żołnierz Legionów Polskich, inżynier, działacz polityczny.

Biografia

Pochodził z rodziny wyznania rzymskokatolickiego. Jego ojciec, Leopold Steinmassel, był buchalterem, wiceprezesem Towarzystwa Pożyczkowo-Oszczędnościowego w Ozorkowie. Matką była Zofia z d. Sienicka. Dziadek był buchalterem fabrycznym w Ozorkowie.

W młodości zaangażował się w działalność ruchu rewolucyjnego. W 1905 r. uczestniczył w strajku szkolnym i Zjeździe Młodzieży w Warszawie (jako delegat Związku Młodzieży Postępowej). Należał do PPS[1]. Działalność polityczna była powodem jego trzymiesięcznego aresztu w więzieniu w Łęczycy (1906 r.). Po jego opuszczeniu zaangażował się w pracę konspiracyjną w Organizacji Bojowej PPS, w wyniku czego władze carskie zesłały go na Syberię. Udało mu się jednak uciec w 1908 r. Następnie osiadł w Galicji, gdzie nie mogły dosięgnąć go dalsze represje ze strony Rosjan[2].

Należał do Związku Strzeleckiego i z tego względu w 1914 r. został przydzielony do 1 Pułku Artylerii Legionów Polskich. W czasie I wojny światowej został ciężko ranny w bitwie pod Rokitną-Rarańczą (10 maja 1915 r.). Pod Bałamutówką trafił do niewoli rosyjskiej, skąd udało mu się zbiec. Internowano go jednak na terenie Danii. Po zakończeniu wojny powrócił do Polski. Po kryzysie przysięgowym Legionów Polskich zamieszkał w Krakowie.

Ponownie zaangażował się w działalność społeczno-polityczną. Działał w robotniczym ruchu spółdzielczo-budowlanym. Był dyrektorem Spółdzielni Mieszkaniowej "Zdobycz robotnicza" w Krakowie[3]. Od 1933 r. pracował w Wodociągach Miejskich. W czasie II wojny światowej wstąpił do Organizacji Orła Białego. Związał się także z komórką PPS „Zwierzyniec”. Pomagał przerzucać za węgierską granicę polskich oficerów i osoby poszukiwane przez gestapo. Został jednak zadenuncjowany i aresztowany (1 czerwca 1940 r.). Osadzono go w więzieniu Montelupich w Krakowie, skąd 9 listopada 1940 r. trafił do KL Auschwitz[4]. Rodzina starała się o jego uwolnienie, lecz bez skutku. Z obozu przesłał jedynie dwa listy. Na skutek niedożywienia i ciężkiej pracy nastąpił nawrót choroby nabytej jeszcze w niewoli rosyjskiej. Zginął 13 lutego 1941 r. na terenie obozu koncentracyjnego Auschwitz. Kilka miesięcy później rodzina otrzymała urnę z jego prochami. Dołączono do niej wypaloną cegiełkę (jako dowód, że to jego prochy) oraz pokwitowanie z obozowego magazynu i dokumenty z urzędu celnego[5].

Z żoną Ludmiłą miał syna Zygmunta Leszka Tadeusza (1919-1945), porucznika polskiego i brytyjskiego wojska. W czasie II wojny światowej służył on w The Royal Regiment of Artillery, prawdopodobnie w 14 pułku artylerii przeciwlotniczej. Zmarł w wypadku drogowym. Pochowano go w Edynburgu.

Bibliografia

  1. Gałęzowski M., Na wzór Berka Joselewicza. Żołnierze i oficerowie pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, Warszawa 2010.
  2. Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Krakowa i innych miejscowości Polski południowej 1940-1944, t. 1, red. F. Piper, I. Strzelecka, Warszawa-Oświęcim 2002.
  3. Noskowicz-Bieroniowa H., Ciągle czekają z obiadem, Kraków 1987.
  4. Wroński T., Albrecht J., Ludzie z marmurowej tablicy, Kraków 1982.
  5. Wroński T., Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974.

Źródła

Oprac. Marianna Różalska za zgodą Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku

Przypisy

  1. Polska Partia Socjalistyczna.
  2. Prawdopodobnie cała rodzina Steinmasselów przeniosła się do Krakowa.
  3. Spis abonentów Państwowej Sieci Telefonicznej Okręgu Krakowskiej Dyrekcji Poczt i Telegrafów wraz z siecią P.A.S.T. w Zagłębiu Dąbrowskim według stanu z dnia 1 stycznia 1929 r.
  4. Numer obozowy 6172.
  5. Było to rzeczą niezwykłą, bowiem prochy więźniów KL Auschwitz zsypywano w nurt rzeki, do dołów, zagłębień terenu, wykorzystywano do budowy dróg czy umacniania grobli.