330
edycji
Zmiany
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
m
1 wersja
[[Plik:PD-icon.svg|thumb|[[Symbol]] stosowany w [[Wikipedia|Wikipedii]] i innych projektach [[Fundacja Wikimedia|Fundacji Wikimedia]] oznaczający materiały dostępne w domenie publicznej]]
'''Domena publiczna''' ([[Język angielski|ang.]] ''public domain'') – w najwęższym znaczeniu jest to twórczość, z której można korzystać bez ograniczeń wynikających z uprawnień, które mają posiadacze [[autorskie prawa majątkowe|autorskich praw majątkowych]], gdyż prawa te wygasły lub twórczość ta nigdy nie była lub nie jest przedmiotem prawa autorskiego. Pojęcie to wywodzi się z angielskiego systemu ''[[common law]]'' i początkowo oznaczało grunty należące do państwa, które zostały udostępnione do bezpłatnego użytku publicznego, co później zostało rozciągnięte na [[własność intelektualna|własność intelektualną]], która z różnych względów nie jest objęta ochroną [[prawo autorskie|prawa autorskiego]] i może w związku z tym być wykorzystywana bezpłatnie przez każdego{{r|Public Domain}}.
Pojęcie to jest nie tyle ściśle zdefiniowanym terminem prawniczym, a raczej popularną nazwą koncepcji, zgodnie z którą istnienie zasobu twórczości dostępnej bez ograniczeń dla każdego jest warunkiem swobodnego rozwoju kultury i nauki. W związku z tym czas i zakres ochrony prawnoautorskiej oraz [[patent]]owej powinien stanowić kompromis między interesami twórców i całego społeczeństwa. W tym znaczeniu pojęcie to pojawia się np. w dokumentach i dyskusjach [[Światowa Organizacja Własności Intelektualnej|Światowej Organizacji Własności Intelektualnej]]. W dokumentach tych pojęcie to ma znaczenie znacznie szersze niż tylko zbiór dzieł, do których nie występuje ograniczenie dostępu ze względu na ochronę praw autorskich, ale ogólnie do wszystkich, które nie mają finansowych lub instytucjonalnych barier publicznego wykorzystania – np. dostępnych na tzw. [[Copyleft|wolnych licencjach]]{{r|Public Domain2}}. W zbliżony sposób definiuje też to pojęcie [[UNESCO]]{{r|Public Domain Information}}.
Terminu ''domena publiczna'' używa się też czasami w odniesieniu do oprogramowania, które z jakichś względów nie jest objęte majątkowymi prawami autorskimi. Mylnie do tej kategorii zalicza się też niekiedy oprogramowanie dostępne na zasadach licencji ''[[copyleft]]'' oraz [[freeware]] lub nawet [[shareware]]{{r|Projekt GNU2009}}.
== Domena publiczna w Polsce ==
W polskim systemie [[prawo autorskie|prawa autorskiego]], regulowanym przez [[Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych|ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych]]{{r|DzU 2006-90-631}}, termin ''domena publiczna'' nie występuje – w tłumaczeniu [[Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych|konwencji berneńskiej]] termin ten przetłumaczono jako ''własność publiczną państwa''{{r|pl.wikisource}}. Posługują się nim jednak środowiska związane z rozwojem tzw. [[Ruch wolnej kultury|wolnej kultury]] i [[Otwarte zasoby edukacyjne|otwartej edukacji]]{{r|Bożena Bednarek Michalska2009}}. [[Koalicja Otwartej Edukacji]] organizuje coroczne obchody [[Dzień Domeny Publicznej|Dnia Domeny Publicznej]]{{r|Dzień Domeny Publicznej 2010}}.
W polskim systemie prawa autorskiego nie istnieje możliwość wyzbycia się [[Autorskie prawa osobiste|autorskich praw osobistych]], a ich czas trwania jest nieograniczony{{r|Art 16 Ustawa o prawie autorskim}}. Część twórczości nie stanowi jednak przedmiotu tego prawa{{r|Art 4 Ustawa o prawie autorskim}}. W stosunku do twórczości, która stanowi przedmiot tego prawa, można jedynie mówić o wygasaniu praw majątkowych. Prawa osobiste, takie jak obowiązek przypisywania autorstwa czy nienaruszalność formy i treści, pozostają w mocy nawet po wygaśnięciu majątkowych praw autorskich. Ponadto nawet jeśli do twórczości pierwotnej wygasły już prawa majątkowe, to do dzieła stanowiącego opracowanie (tłumaczenie, przeróbka, adaptacja) wygasanie praw majątkowych rozpoczyna się od dnia upublicznienia tego opracowania lub od daty śmierci autora opracowania{{r|Art 2 p 1 Ustawa o prawie}}. Wreszcie, nawet od użycia dzieł, które nie są objęte ochroną autorskich praw majątkowych, należy odprowadzać od 5 do 8% wpływów brutto ze sprzedaży ich egzemplarzy na odpowiedni dla danego [[pole eksploatacji|pola eksploatacji]] fundusz promocji twórczości{{r|Art 40 Ustawa o prawie autorskim}}.
=== Przechodzenie dzieł do domeny publicznej ===
Jeśli przyjąć roboczą definicję domeny publicznej jako zbioru twórczości, który nie podlega ograniczeniom dostępu z tytułu ochrony majątkowych praw autorskich, mechanizm przechodzenia do niej dzieł na podstawie przepisów prawa autorskiego przedstawia następujący schemat blokowy oraz bardziej precyzyjnie tabela:
[[Plik:PD-schema pl.svg|framed|upright=4.0|center|Diagram przechodzenia do domeny publicznej w polskim prawie autorskim – dotyczy dzieł pierwotnych]]
; Pytania o to, czy twórczość stanowi przedmiot prawa autorskiego
{| class="wikitable" align="left" width="80%"
! Nr
! Pytanie
! Odpowiedź
! Wniosek
|-
| rowspan=2| 1.
| rowspan=2| Czy mamy do czynienia z „przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze”?{{r|Art 1 Ustawa o prawie autorskim}}
| Nie
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Tak
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
|-
| rowspan=2| 2.
| rowspan=2| Czy mamy do czynienia z:
* [[akt normatywny|aktem normatywnym]] lub jego urzędowym projektem?
* [[dokument urzędowy|urzędowym dokumentem]], materiałem, znakiem lub symbolem?
* opublikowanym opisem [[patent]]owym lub ochronnym?
* prostą informacją prasową?{{r|Art 4 Ustawa o prawie autorskim}}
| Tak
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Nie
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
|-
| rowspan=2| 3.
| rowspan=2| Czy dzieło zostało opublikowane w Polsce, jego autorem jest obywatel Polski, po raz pierwszy zostało opublikowane w języku polskim lub zostało opublikowane w kraju, z którym Polska ma podpisane umowy o zakresie wzajemnej ochrony praw autorskich?{{r|Art 5 Ustawa o prawie autorskim}}
| Nie
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Tak
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
|-
| rowspan=3| 4.
| rowspan=3| Jeśli dzieło nie zostało opublikowane w Polsce, jego autorem nie jest obywatel Polski, po raz pierwszy nie zostało opublikowane w języku polskim, ale zostało opublikowane w kraju, z którym Polska ma podpisane umowy o zakresie wzajemnej ochrony praw autorskich – to czy według prawa tego kraju podlega ono prawu autorskiemu lub nie wygasły do niego prawa autorskie?{{r|Na przykład dzieła wykonane}}
| Nie
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Tak
| style="background-color:#f2bfbf;"| [[Plik:Copyright.svg|center|30px]]
|-
| [[Plik:N5.png|30px]]
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
|-
| rowspan=2| 5.
| rowspan=2| Czy dzieło jest „utworem, wykonanym sposobem fotograficznym lub do fotografii podobnym”, które upubliczniono w Polsce przed 4 lutego 1994 i na „utworze nie uwidoczniono wyraźnie zastrzeżenia prawa autorskiego”?{{r|pl.wikisource2}}
| Tak
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Nie
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
|}
{| class="wikitable" align="right" width="15%"
! Symbol
! Znaczenie
|-
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
| Dzieło w domenie publicznej
|-
| style="background-color:#f2bfbf;"| [[Plik:Copyright.svg|center|30px]]
| Dzieło do którego nie wygasły majątkowe prawa autorskie
|-
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
| Idź do kolejnego pytania
|-
| style="text-align:center;"| [[Plik:Gnome-go-next.svg|35px]]<br />p. X
| Idź do punktu X
|-
| [[Plik:N5.png|center|30px]]
| założenie niespełnione
|}
{{clear}}
; Pytania o to, czy do dzieła wygasły majątkowe prawa autorskie?
{| class="wikitable" width="80%"
! Nr
! Pytanie
! Odpowiedź
! Wniosek
|-
| colspan=4 style="text-align:center;"| '''Pytania o autorów'''
|-
| rowspan=2| 6.
| rowspan=2| Czy dzieło jest anonimowym utworem zbiorowym lub zostało stworzone w ramach stosunku pracy lub nie zostało opublikowane za życia twórców, a twórcy przekazali komuś majątkowe prawa autorskie?{{r|Art 36 p 2 i 3 Ustawa o prawie}}
| Tak
| style="text-align:center"| [[Plik:Gnome-go-next.svg|35px]]<br />p. 9
|-
| Nie
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
|-
| rowspan=2| 7.
| rowspan=2| Czy wiadomo, kiedy zmarł autor lub ostatni ze współautorów dzieła?
| Nie
| style="text-align:center"| [[Plik:Gnome-go-next.svg|35px]]<br />p. 10
|-
| Tak
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
|-
| rowspan=2| 8.
| rowspan=2| Czy autorzy zmarli przed {{#expr: {{CURRENTYEAR}} -71}} (70 lat temu i wcześniej) i odpowiedź na pytanie 6. była negatywna?{{r|Art 36 p 1 Ustawa o prawie}}
| Tak
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Nie
| style="background-color:#f2bfbf;"| [[Plik:Copyright.svg|center|30px]]
|-
| colspan=4 style="text-align:center;"| '''Pytania o termin pierwszego upublicznienia'''
|-
| rowspan=2| 9.
| rowspan=2| Czy odpowiedź na pytanie 6. była twierdząca, a dzieło zostało upublicznione w {{#expr: {{CURRENTYEAR}} -71}} (70 lat temu) lub dawniej?{{r|Art 36 p 2 i 3 Ustawa o prawie}}
| tak
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Nie
| style="background-color:#f2bfbf;"| [[Plik:Copyright.svg|center|30px]]
|-
| rowspan=2| 10.
| rowspan=2| Czy dzieło zostało upublicznione ponad 140 lat temu, a odpowiedź na pytanie 6. była negatywna oraz nie wiadomo kiedy autor zmarł?{{r|140 lat daje niemal 100 pewności}}
| Tak
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Nie
| [[Plik:Question copyright.svg|center|25px]]{{r|W tym przypadku mamy do czynienia}}
|}
== Mechanizm Creative Commons ''0'' ==
Organizacja [[Creative Commons]] promuje mechanizm przenoszenia utworów do domeny publicznej wolą autorów, pod nazwą ''[[Licencje Creative Commons#CC0|CC0]]'', który stanowi jej część modelu licencjonowania utworów. W związku z tym, że co do zasady polskie prawo autorskie uniemożliwia wyraźnie przenoszenia utworów do domeny publicznej wolą twórcy{{r|Art 16 Ustawa o prawie autorskim2}}, mechanizm ten w Polsce może być traktowany jako sformalizowane [[oświadczenie woli]] twórcy, że ten nie będzie korzystał z przysługujących mu praw, a gdy to niemożliwe, udostępnia utwór na licencji, której warunki są tak maksymalnie zbliżone do zasad użycia utworów w ramach domeny publicznej, jak to tylko możliwe. Według oceny prawnej opublikowanej przez Koalicję Otwartej Edukacji, mechanizmem CC0 można się w Polsce posługiwać, ale „korzystający muszą mieć jednak świadomość wyżej opisanych ograniczeń”{{r|dr Krzysztof Siewicz2011}}
== Zobacz też ==
* [[WTFPL]]
== Przypisy ==
{{Przypisy-lista|l. kolumn=2|
<ref name="140 lat daje niemal 100 pewności">140 lat daje niemal 100% pewności, że jego autorzy zmarli ponad 70 lat temu, nawet, jeżeli nie wiadomo, kiedy to było i nie wiadomo, czy są spełnione warunki podane w pytaniu 6.; tak odległa data upublicznienia gwarantuje też, że prawa wygasły, gdy odpowiedź na pytanie 6. jest twierdząca.</ref>
<ref name="Art 1 Ustawa o prawie autorskim">Art. 1 pr. aut. – nie są przejawem działalności twórczej np. proste wzory geometryczne, chemiczne i fizyczne, tabele i wykresy matematyczne, które można automatycznie wygenerować, proste mechaniczne kopie dzieł natury (np.: gipsowy odlew zęba mamuta) itp.</ref>
<ref name="Art 16 Ustawa o prawie autorskim">Art. 16 pr. aut.</ref>
<ref name="Art 16 Ustawa o prawie autorskim2">Art. 16 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, z dnia 4 lutego 1994 r., publikator: Dz. U. 1994, nr 24, poz. 83, tekst jednolity: Dz. U. 2006, nr 90, poz. 631''.</ref>
<ref name="Art 2 p 1 Ustawa o prawie">Art. 2 p. 1 pr. aut.</ref>
<ref name="Art 36 p 1 Ustawa o prawie">Art. 36 p. 1 pr. aut.</ref>
<ref name="Art 36 p 2 i 3 Ustawa o prawie">Art. 36 p. 2 i 3 pr. aut.</ref>
<ref name="Art 4 Ustawa o prawie autorskim">Art. 4 pr. aut.</ref>
<ref name="Art 40 Ustawa o prawie autorskim">Art. 40 pr. aut.</ref>
<ref name="Art 5 Ustawa o prawie autorskim">Art. 5 pr. aut.</ref>
<ref name="Bożena Bednarek Michalska2009">{{cytuj pismo | autor = Bożena Bednarek-Michalska, Alek Tarkowski, Barbara Szczepańska | tytuł = Domena publiczna – co to takiego? | czasopismo = Biuletyn EBiB | wydawca = Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich | wydanie = 1 | wolumin = 101 | issn = 507-7187 | język = pl | data = 2009 | url = http://www.ebib.info/2009/101/a.php?bednarek_tarkowski_szczepanska}}</ref>
<ref name="dr Krzysztof Siewicz2011">{{cytuj stronę | url = http://koed.org.pl/wp-content/uploads/2012/09/CC0_analiza.pdf | tytuł = Analiza prawna „Creatve Commons 0” | autor = dr Krzysztof Siewicz | data = 2011-10-07 | opublikowany = Koalicja OtwArt.ej Edukacji | język = pl | data dostępu = 2013-07-10}}</ref>
<ref name="Dzień Domeny Publicznej 2010">{{cytuj stronę | url = http://koed.org.pl/dzien-domeny-publicznej/ | tytuł = Dzień Domeny Publicznej 2010 | opublikowany = KOED | język = pl | data dostępu = 2009-12-31}}</ref>
<ref name="DzU 2006-90-631">{{Dziennik Ustaw | rok = 2006 | numer = 90 | pozycja = 631}} dalej jako: pr. aut.</ref>
<ref name="Na przykład dzieła wykonane">Na przykład dzieła wykonane przez funkcjonariuszy opłacanych bezpośrednio przez rząd Federalny USA są według prawa tego kraju w domenie publicznej.</ref>
<ref name="pl.wikisource">Art. 18 konwencji berneńskiej ([[s:Akt paryski konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych|Akt paryski konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych]]).</ref>
<ref name="pl.wikisource2">Art. 2 [[s:Ustawa z dnia 10 lipca 1952 r. o prawie autorskim|ustawy o prawie autorskim z dnia 10 lipca 1952 r.]] – istnieją kontrowersje, czy tak to można interpretować, ale inna interpretacja prowadzi do absurdu niemożności jakiekolwiek publikowanie większości anonimowo wykonanych zdjęć po {{#expr: {{CURRENTYEAR}} -71}} r.</ref>
<ref name="Projekt GNU2009">{{cytuj stronę | url = http://www.gnu.org/philosophy/categories.pl.html#PublicDomainSoftware | tytuł = Kategorie Wolnego i Niewolnego Oprogramowania: Oprogramowanie będące dobrem publicznym (Public domain software) | autor = Projekt GNU | data = 2009-06-22 | język = pl | data dostępu = 2009-09-17}}</ref>
<ref name="Public Domain">{{cytuj stronę | url = http://duhaime.org/LegalDictionary/P/PublicDomain.aspx | tytuł = Public Domain | praca = Legal Dictionary | opublikowany = Duheime.org | język = en | data dostępu = 2009-12-31}}</ref>
<ref name="Public Domain Information">{{cytuj stronę | url = http://portal.unesco.org/ci/en/ev.php-URL_ID=1535&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html | tytuł = Public Domain Information | opublikowany = UNESCO | język = en | data dostępu = 2009-12-31}}</ref>
<ref name="Public Domain2">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20130502041159/http://www.wipo.int/copyright/en/general/public_domain.html | tytuł = Public Domain | praca = Program Activities | opublikowany = WIPO | język = en | data dostępu = 2013-07-10}}</ref>
<ref name="W tym przypadku mamy do czynienia">W tym przypadku mamy do czynienia z [[dzieło osierocone|dziełem osieroconym]] i nie da się jednoznacznie ustalić czy prawa autorskie do niego wygasły.</ref>
}}
== Linki zewnętrzne ==
{{wikisłownik|domena publiczna}}
{{wikinews|Kategoria:Dzień Domeny Publicznej|Dzień Domeny Publicznej}}
* [http://domenapubliczna.org/ Dzień domeny publicznej]
* [http://publicdomainmanifesto.org/sites/www2.publicdomainmanifesto.org/files/Public_Domain_Manifesto_pl.pdf Manifest Domeny publicznej]
* [http://web.archive.org/web/20070330165803/http://www.lib.utexas.edu/apl/aaa/copyrightterm.pdf Copyright Term and the Public Domain in the United States] (na Texas University)
* [http://www.law.duke.edu/cspd/ Center for the Study of the Public Domain] (na Duke University, USA)
{{Zastrzeżenia|Prawo}}
{{Prawa autorskie}}
[[Kategoria:Prawo autorskie]]
'''Domena publiczna''' ([[Język angielski|ang.]] ''public domain'') – w najwęższym znaczeniu jest to twórczość, z której można korzystać bez ograniczeń wynikających z uprawnień, które mają posiadacze [[autorskie prawa majątkowe|autorskich praw majątkowych]], gdyż prawa te wygasły lub twórczość ta nigdy nie była lub nie jest przedmiotem prawa autorskiego. Pojęcie to wywodzi się z angielskiego systemu ''[[common law]]'' i początkowo oznaczało grunty należące do państwa, które zostały udostępnione do bezpłatnego użytku publicznego, co później zostało rozciągnięte na [[własność intelektualna|własność intelektualną]], która z różnych względów nie jest objęta ochroną [[prawo autorskie|prawa autorskiego]] i może w związku z tym być wykorzystywana bezpłatnie przez każdego{{r|Public Domain}}.
Pojęcie to jest nie tyle ściśle zdefiniowanym terminem prawniczym, a raczej popularną nazwą koncepcji, zgodnie z którą istnienie zasobu twórczości dostępnej bez ograniczeń dla każdego jest warunkiem swobodnego rozwoju kultury i nauki. W związku z tym czas i zakres ochrony prawnoautorskiej oraz [[patent]]owej powinien stanowić kompromis między interesami twórców i całego społeczeństwa. W tym znaczeniu pojęcie to pojawia się np. w dokumentach i dyskusjach [[Światowa Organizacja Własności Intelektualnej|Światowej Organizacji Własności Intelektualnej]]. W dokumentach tych pojęcie to ma znaczenie znacznie szersze niż tylko zbiór dzieł, do których nie występuje ograniczenie dostępu ze względu na ochronę praw autorskich, ale ogólnie do wszystkich, które nie mają finansowych lub instytucjonalnych barier publicznego wykorzystania – np. dostępnych na tzw. [[Copyleft|wolnych licencjach]]{{r|Public Domain2}}. W zbliżony sposób definiuje też to pojęcie [[UNESCO]]{{r|Public Domain Information}}.
Terminu ''domena publiczna'' używa się też czasami w odniesieniu do oprogramowania, które z jakichś względów nie jest objęte majątkowymi prawami autorskimi. Mylnie do tej kategorii zalicza się też niekiedy oprogramowanie dostępne na zasadach licencji ''[[copyleft]]'' oraz [[freeware]] lub nawet [[shareware]]{{r|Projekt GNU2009}}.
== Domena publiczna w Polsce ==
W polskim systemie [[prawo autorskie|prawa autorskiego]], regulowanym przez [[Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych|ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych]]{{r|DzU 2006-90-631}}, termin ''domena publiczna'' nie występuje – w tłumaczeniu [[Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych|konwencji berneńskiej]] termin ten przetłumaczono jako ''własność publiczną państwa''{{r|pl.wikisource}}. Posługują się nim jednak środowiska związane z rozwojem tzw. [[Ruch wolnej kultury|wolnej kultury]] i [[Otwarte zasoby edukacyjne|otwartej edukacji]]{{r|Bożena Bednarek Michalska2009}}. [[Koalicja Otwartej Edukacji]] organizuje coroczne obchody [[Dzień Domeny Publicznej|Dnia Domeny Publicznej]]{{r|Dzień Domeny Publicznej 2010}}.
W polskim systemie prawa autorskiego nie istnieje możliwość wyzbycia się [[Autorskie prawa osobiste|autorskich praw osobistych]], a ich czas trwania jest nieograniczony{{r|Art 16 Ustawa o prawie autorskim}}. Część twórczości nie stanowi jednak przedmiotu tego prawa{{r|Art 4 Ustawa o prawie autorskim}}. W stosunku do twórczości, która stanowi przedmiot tego prawa, można jedynie mówić o wygasaniu praw majątkowych. Prawa osobiste, takie jak obowiązek przypisywania autorstwa czy nienaruszalność formy i treści, pozostają w mocy nawet po wygaśnięciu majątkowych praw autorskich. Ponadto nawet jeśli do twórczości pierwotnej wygasły już prawa majątkowe, to do dzieła stanowiącego opracowanie (tłumaczenie, przeróbka, adaptacja) wygasanie praw majątkowych rozpoczyna się od dnia upublicznienia tego opracowania lub od daty śmierci autora opracowania{{r|Art 2 p 1 Ustawa o prawie}}. Wreszcie, nawet od użycia dzieł, które nie są objęte ochroną autorskich praw majątkowych, należy odprowadzać od 5 do 8% wpływów brutto ze sprzedaży ich egzemplarzy na odpowiedni dla danego [[pole eksploatacji|pola eksploatacji]] fundusz promocji twórczości{{r|Art 40 Ustawa o prawie autorskim}}.
=== Przechodzenie dzieł do domeny publicznej ===
Jeśli przyjąć roboczą definicję domeny publicznej jako zbioru twórczości, który nie podlega ograniczeniom dostępu z tytułu ochrony majątkowych praw autorskich, mechanizm przechodzenia do niej dzieł na podstawie przepisów prawa autorskiego przedstawia następujący schemat blokowy oraz bardziej precyzyjnie tabela:
[[Plik:PD-schema pl.svg|framed|upright=4.0|center|Diagram przechodzenia do domeny publicznej w polskim prawie autorskim – dotyczy dzieł pierwotnych]]
; Pytania o to, czy twórczość stanowi przedmiot prawa autorskiego
{| class="wikitable" align="left" width="80%"
! Nr
! Pytanie
! Odpowiedź
! Wniosek
|-
| rowspan=2| 1.
| rowspan=2| Czy mamy do czynienia z „przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze”?{{r|Art 1 Ustawa o prawie autorskim}}
| Nie
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Tak
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
|-
| rowspan=2| 2.
| rowspan=2| Czy mamy do czynienia z:
* [[akt normatywny|aktem normatywnym]] lub jego urzędowym projektem?
* [[dokument urzędowy|urzędowym dokumentem]], materiałem, znakiem lub symbolem?
* opublikowanym opisem [[patent]]owym lub ochronnym?
* prostą informacją prasową?{{r|Art 4 Ustawa o prawie autorskim}}
| Tak
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Nie
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
|-
| rowspan=2| 3.
| rowspan=2| Czy dzieło zostało opublikowane w Polsce, jego autorem jest obywatel Polski, po raz pierwszy zostało opublikowane w języku polskim lub zostało opublikowane w kraju, z którym Polska ma podpisane umowy o zakresie wzajemnej ochrony praw autorskich?{{r|Art 5 Ustawa o prawie autorskim}}
| Nie
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Tak
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
|-
| rowspan=3| 4.
| rowspan=3| Jeśli dzieło nie zostało opublikowane w Polsce, jego autorem nie jest obywatel Polski, po raz pierwszy nie zostało opublikowane w języku polskim, ale zostało opublikowane w kraju, z którym Polska ma podpisane umowy o zakresie wzajemnej ochrony praw autorskich – to czy według prawa tego kraju podlega ono prawu autorskiemu lub nie wygasły do niego prawa autorskie?{{r|Na przykład dzieła wykonane}}
| Nie
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Tak
| style="background-color:#f2bfbf;"| [[Plik:Copyright.svg|center|30px]]
|-
| [[Plik:N5.png|30px]]
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
|-
| rowspan=2| 5.
| rowspan=2| Czy dzieło jest „utworem, wykonanym sposobem fotograficznym lub do fotografii podobnym”, które upubliczniono w Polsce przed 4 lutego 1994 i na „utworze nie uwidoczniono wyraźnie zastrzeżenia prawa autorskiego”?{{r|pl.wikisource2}}
| Tak
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Nie
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
|}
{| class="wikitable" align="right" width="15%"
! Symbol
! Znaczenie
|-
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
| Dzieło w domenie publicznej
|-
| style="background-color:#f2bfbf;"| [[Plik:Copyright.svg|center|30px]]
| Dzieło do którego nie wygasły majątkowe prawa autorskie
|-
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
| Idź do kolejnego pytania
|-
| style="text-align:center;"| [[Plik:Gnome-go-next.svg|35px]]<br />p. X
| Idź do punktu X
|-
| [[Plik:N5.png|center|30px]]
| założenie niespełnione
|}
{{clear}}
; Pytania o to, czy do dzieła wygasły majątkowe prawa autorskie?
{| class="wikitable" width="80%"
! Nr
! Pytanie
! Odpowiedź
! Wniosek
|-
| colspan=4 style="text-align:center;"| '''Pytania o autorów'''
|-
| rowspan=2| 6.
| rowspan=2| Czy dzieło jest anonimowym utworem zbiorowym lub zostało stworzone w ramach stosunku pracy lub nie zostało opublikowane za życia twórców, a twórcy przekazali komuś majątkowe prawa autorskie?{{r|Art 36 p 2 i 3 Ustawa o prawie}}
| Tak
| style="text-align:center"| [[Plik:Gnome-go-next.svg|35px]]<br />p. 9
|-
| Nie
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
|-
| rowspan=2| 7.
| rowspan=2| Czy wiadomo, kiedy zmarł autor lub ostatni ze współautorów dzieła?
| Nie
| style="text-align:center"| [[Plik:Gnome-go-next.svg|35px]]<br />p. 10
|-
| Tak
| [[Plik:Gnome-go-down.svg|center|35px]]
|-
| rowspan=2| 8.
| rowspan=2| Czy autorzy zmarli przed {{#expr: {{CURRENTYEAR}} -71}} (70 lat temu i wcześniej) i odpowiedź na pytanie 6. była negatywna?{{r|Art 36 p 1 Ustawa o prawie}}
| Tak
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Nie
| style="background-color:#f2bfbf;"| [[Plik:Copyright.svg|center|30px]]
|-
| colspan=4 style="text-align:center;"| '''Pytania o termin pierwszego upublicznienia'''
|-
| rowspan=2| 9.
| rowspan=2| Czy odpowiedź na pytanie 6. była twierdząca, a dzieło zostało upublicznione w {{#expr: {{CURRENTYEAR}} -71}} (70 lat temu) lub dawniej?{{r|Art 36 p 2 i 3 Ustawa o prawie}}
| tak
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Nie
| style="background-color:#f2bfbf;"| [[Plik:Copyright.svg|center|30px]]
|-
| rowspan=2| 10.
| rowspan=2| Czy dzieło zostało upublicznione ponad 140 lat temu, a odpowiedź na pytanie 6. była negatywna oraz nie wiadomo kiedy autor zmarł?{{r|140 lat daje niemal 100 pewności}}
| Tak
| style="background-color:#8cd9b0;"| [[Plik:PD-icon.svg|center|30px]]
|-
| Nie
| [[Plik:Question copyright.svg|center|25px]]{{r|W tym przypadku mamy do czynienia}}
|}
== Mechanizm Creative Commons ''0'' ==
Organizacja [[Creative Commons]] promuje mechanizm przenoszenia utworów do domeny publicznej wolą autorów, pod nazwą ''[[Licencje Creative Commons#CC0|CC0]]'', który stanowi jej część modelu licencjonowania utworów. W związku z tym, że co do zasady polskie prawo autorskie uniemożliwia wyraźnie przenoszenia utworów do domeny publicznej wolą twórcy{{r|Art 16 Ustawa o prawie autorskim2}}, mechanizm ten w Polsce może być traktowany jako sformalizowane [[oświadczenie woli]] twórcy, że ten nie będzie korzystał z przysługujących mu praw, a gdy to niemożliwe, udostępnia utwór na licencji, której warunki są tak maksymalnie zbliżone do zasad użycia utworów w ramach domeny publicznej, jak to tylko możliwe. Według oceny prawnej opublikowanej przez Koalicję Otwartej Edukacji, mechanizmem CC0 można się w Polsce posługiwać, ale „korzystający muszą mieć jednak świadomość wyżej opisanych ograniczeń”{{r|dr Krzysztof Siewicz2011}}
== Zobacz też ==
* [[WTFPL]]
== Przypisy ==
{{Przypisy-lista|l. kolumn=2|
<ref name="140 lat daje niemal 100 pewności">140 lat daje niemal 100% pewności, że jego autorzy zmarli ponad 70 lat temu, nawet, jeżeli nie wiadomo, kiedy to było i nie wiadomo, czy są spełnione warunki podane w pytaniu 6.; tak odległa data upublicznienia gwarantuje też, że prawa wygasły, gdy odpowiedź na pytanie 6. jest twierdząca.</ref>
<ref name="Art 1 Ustawa o prawie autorskim">Art. 1 pr. aut. – nie są przejawem działalności twórczej np. proste wzory geometryczne, chemiczne i fizyczne, tabele i wykresy matematyczne, które można automatycznie wygenerować, proste mechaniczne kopie dzieł natury (np.: gipsowy odlew zęba mamuta) itp.</ref>
<ref name="Art 16 Ustawa o prawie autorskim">Art. 16 pr. aut.</ref>
<ref name="Art 16 Ustawa o prawie autorskim2">Art. 16 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, z dnia 4 lutego 1994 r., publikator: Dz. U. 1994, nr 24, poz. 83, tekst jednolity: Dz. U. 2006, nr 90, poz. 631''.</ref>
<ref name="Art 2 p 1 Ustawa o prawie">Art. 2 p. 1 pr. aut.</ref>
<ref name="Art 36 p 1 Ustawa o prawie">Art. 36 p. 1 pr. aut.</ref>
<ref name="Art 36 p 2 i 3 Ustawa o prawie">Art. 36 p. 2 i 3 pr. aut.</ref>
<ref name="Art 4 Ustawa o prawie autorskim">Art. 4 pr. aut.</ref>
<ref name="Art 40 Ustawa o prawie autorskim">Art. 40 pr. aut.</ref>
<ref name="Art 5 Ustawa o prawie autorskim">Art. 5 pr. aut.</ref>
<ref name="Bożena Bednarek Michalska2009">{{cytuj pismo | autor = Bożena Bednarek-Michalska, Alek Tarkowski, Barbara Szczepańska | tytuł = Domena publiczna – co to takiego? | czasopismo = Biuletyn EBiB | wydawca = Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich | wydanie = 1 | wolumin = 101 | issn = 507-7187 | język = pl | data = 2009 | url = http://www.ebib.info/2009/101/a.php?bednarek_tarkowski_szczepanska}}</ref>
<ref name="dr Krzysztof Siewicz2011">{{cytuj stronę | url = http://koed.org.pl/wp-content/uploads/2012/09/CC0_analiza.pdf | tytuł = Analiza prawna „Creatve Commons 0” | autor = dr Krzysztof Siewicz | data = 2011-10-07 | opublikowany = Koalicja OtwArt.ej Edukacji | język = pl | data dostępu = 2013-07-10}}</ref>
<ref name="Dzień Domeny Publicznej 2010">{{cytuj stronę | url = http://koed.org.pl/dzien-domeny-publicznej/ | tytuł = Dzień Domeny Publicznej 2010 | opublikowany = KOED | język = pl | data dostępu = 2009-12-31}}</ref>
<ref name="DzU 2006-90-631">{{Dziennik Ustaw | rok = 2006 | numer = 90 | pozycja = 631}} dalej jako: pr. aut.</ref>
<ref name="Na przykład dzieła wykonane">Na przykład dzieła wykonane przez funkcjonariuszy opłacanych bezpośrednio przez rząd Federalny USA są według prawa tego kraju w domenie publicznej.</ref>
<ref name="pl.wikisource">Art. 18 konwencji berneńskiej ([[s:Akt paryski konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych|Akt paryski konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych]]).</ref>
<ref name="pl.wikisource2">Art. 2 [[s:Ustawa z dnia 10 lipca 1952 r. o prawie autorskim|ustawy o prawie autorskim z dnia 10 lipca 1952 r.]] – istnieją kontrowersje, czy tak to można interpretować, ale inna interpretacja prowadzi do absurdu niemożności jakiekolwiek publikowanie większości anonimowo wykonanych zdjęć po {{#expr: {{CURRENTYEAR}} -71}} r.</ref>
<ref name="Projekt GNU2009">{{cytuj stronę | url = http://www.gnu.org/philosophy/categories.pl.html#PublicDomainSoftware | tytuł = Kategorie Wolnego i Niewolnego Oprogramowania: Oprogramowanie będące dobrem publicznym (Public domain software) | autor = Projekt GNU | data = 2009-06-22 | język = pl | data dostępu = 2009-09-17}}</ref>
<ref name="Public Domain">{{cytuj stronę | url = http://duhaime.org/LegalDictionary/P/PublicDomain.aspx | tytuł = Public Domain | praca = Legal Dictionary | opublikowany = Duheime.org | język = en | data dostępu = 2009-12-31}}</ref>
<ref name="Public Domain Information">{{cytuj stronę | url = http://portal.unesco.org/ci/en/ev.php-URL_ID=1535&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html | tytuł = Public Domain Information | opublikowany = UNESCO | język = en | data dostępu = 2009-12-31}}</ref>
<ref name="Public Domain2">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20130502041159/http://www.wipo.int/copyright/en/general/public_domain.html | tytuł = Public Domain | praca = Program Activities | opublikowany = WIPO | język = en | data dostępu = 2013-07-10}}</ref>
<ref name="W tym przypadku mamy do czynienia">W tym przypadku mamy do czynienia z [[dzieło osierocone|dziełem osieroconym]] i nie da się jednoznacznie ustalić czy prawa autorskie do niego wygasły.</ref>
}}
== Linki zewnętrzne ==
{{wikisłownik|domena publiczna}}
{{wikinews|Kategoria:Dzień Domeny Publicznej|Dzień Domeny Publicznej}}
* [http://domenapubliczna.org/ Dzień domeny publicznej]
* [http://publicdomainmanifesto.org/sites/www2.publicdomainmanifesto.org/files/Public_Domain_Manifesto_pl.pdf Manifest Domeny publicznej]
* [http://web.archive.org/web/20070330165803/http://www.lib.utexas.edu/apl/aaa/copyrightterm.pdf Copyright Term and the Public Domain in the United States] (na Texas University)
* [http://www.law.duke.edu/cspd/ Center for the Study of the Public Domain] (na Duke University, USA)
{{Zastrzeżenia|Prawo}}
{{Prawa autorskie}}
[[Kategoria:Prawo autorskie]]
