822
edycje
Zmiany
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
m
brak opisu edycji
[[Plik:Henryk_Schlosser.jpg|mały|prawo|Henryk Schlösser. <accesscontrolref>RedakcjaZdjęcie ze zbiorów OSP Ozorków.</accesscontrolref>]]'''Henryk Wilhelm Schlösser''' (ur. 28 maja 1829 r. w Ozorkowie, zm. 16 października 1884 r. w Ozorkowie) – przemysłowiec, bankier, działacz gospodarczy, filantrop, najwybitniejszy przedstawiciel ozorkowskich [[Schlösserowie|Schlösserów]].
== Młodość i studia ==
Henryk Wilhelm (używał imienia Henryk) był trzecim z sześciorga dzieci [[Schlösser Friedrich Mathias|Friedricha Mathiasa Schlössera]] i [[Schlösser Henrietta Wilhelmina|Henrietty Wilhelminy Werner]]. Naukę początkowo pobierał w domu w Ozorkowie, potem uczęszczał do szkoły średniej w Międzyrzeczu. Kształcił się w Instytucie Blackmana w Dreźnie i Akademii Handlowej w Berlinie oraz odbył trzyletnią praktykę zawodową w Anglii i Austrii. W trakcie pobytu w Austrii spotkał się z kuzynem, Karolem Wilhelmem Scheiblerem, którego sprowadził do Ozorkowa. Śmierć ojca w 1848 r. zmusiła go do powrotu.
Po śmierci Friedricha Mathiasa Schlössera głową rodziny został Henryk Wilhelm, najstarszy syn. Wspólnie z matką przejął ojcowskie interesy. W 1852 r. pojął za żonę [[Schlösser Paulina Matylda|Paulinę Matyldę Werner]], córkę farbiarza [[Werner Christian Wilhelm|Christiana Wilhelma Wernera]] i Matyldy z Reitzensteinów. Małżeństwo to było bezdzietne, ale bardzo zaangażowane społecznie. Henryk i Matylda prowadzili wiele akcji dobroczynnych na rzecz mieszkańców. Ponadto przez wiele lat przyjaźnili się z ks. Edwardem Lemonem, pastorem parafii ewangelicko-augsburskiej w Ozorkowie.
== Początki w branży przędzalniczej ==
Po śmierci Friedricha Mathiasa Schlössera przedsiębiorstwo przejął Henryk. Dla realizacji woli ojca musiał poświęcić studia. W spadku dostał posesje na [[Strzeblew|Strzeblewie]], ale mieścił się tam stary, zaniedbany i nieużywany od lat zakład <ref>Dawniej należał do Gottlieba Lausego.</ref>. Rozpoczął zatem budowę nowej fabryki <ref>Teren obecnego stadionu sportowego.</ref>, której plany opracował budowniczy powiatowy przy czynnej pomocy Karola Wilhelma Scheiblera, przyszłego potentata bawełnianej Łodzi. Aby mieć teren pod ewentualną rozbudowę, kupił trzy graniczące z zakładem działki. Niestety dostęp do jedynego upustu wody przy stawie strzeblewskim miała tylko stara fabryka. Zmusiło to Henryka Schlössera do przekopania kanału w miejscu, gdzie ul. Zajączka (obecnie ul. Listopadowa) skręcała w ul. Łęczycką i stworzenia nowego ujęcia. Przekopany kanał <ref>Obecnie most z jedynym teraz korytem Bzury.</ref> przepływał przez pobliskie łąki do miejsca, gdzie został połączony z pierwotnym korytem rzeki.
Fabryka, z obu stron otoczona ramionami rzeki łączącymi się od północy, a od południa granicząca ze stawem strzeblewskim, została uruchomiona w 1852 r. Dokładniej, powstał murowany dom, dwupiętrowa przędzalnia bawełny, suszarnia, stajnia z bali i drewniana szopa. Henryk Schlösser udał się do Belgii w celu zakupu nowoczesnej maszyny parowej o sile 60 koni mechanicznych. Sprowadził także z Manchesteru najnowsze maszyny przędzalnicze. Nowo wybudowany zakład został ubezpieczony na wypadek pożaru, a pracowało w nim ok. 200 robotników. W międzyczasie młodszy brat Henryka, [[Schlösser Karol Ernest|Karol Ernest]], został współwłaścicielem przedsiębiorstwa (1851 r.), a Karol Wilhelm Scheibler wyjechał z Ozorkowa, przekazując stanowisko dyrektora zakładów schlösserowskich Adolfowi Schlabitzowi, łęczyckiemu przedsiębiorcy.
== Lata 70. i 80. XIX w. ==
[[Plik:Palac-1a.jpg|mały|prawo|Pałac Henryka i Matyldy Schlösserów przy ul. Łęczyckiej, wybudowany w 1876 r.]]
Henryk rozbudowywał fabrykę na [[Strzeblew|Strzeblewie]], a jego wyroby były zauważane i nagradzane na międzynarodowych wystawach w Warszawie (1857), Londynie (1861), Paryżu (1867) i Petersburgu (1870).
Po upadku powstania styczniowego, gdy Ozorków znalazł się w „rolniczej” guberni kaliskiej, nabył majątki w [[Cedrowice|Cedrowicach]], [[Wróblew|Wróblewie ]] i Janowie, a także udziały [[Cukrownia Leśmierz|cukrowni w Leśmierzu ]] i należących do niej folwarków (Ambrożew, [[Boczki]], Bogdańczew, Mentlew, [[Leśmierz]], Mierzyn, [[Tymienica]]).
W 1876 r. wybudował pałac przy ul. Łęczyckiej. Lata 80. przyniosły zahamowanie rozwoju fabryki. Mimo to zatrudnienie było stałe, a wydajność i średnia płaca znacznie wyższe niż w fabrykach Karola Ernesta Schlössera. Jednym z powodów takiej różnicy była większa dbałość i lepsze wyposażenie. W wyniku pogarszających się warunków pracy dochodziło do werbowania dzieci przy pomocy władz administracyjnych. Pracowały one (teoretycznie) 6 godzin, podczas gdy zmiana dorosłych trwała od 4:00-5:00 do 20:00-21:00. Prym wiodły wówczas zakłady w Łodzi, Pabianicach i Zgierzu.
Według kolejnego zapisu co roku oprocentowanie z 1500 rubli miało być rozdzielane między ubogich. Łącznie na potrzeby mieszkańców Ozorkowa przekazał w testamencie ponad 80 tys. rubli. Wyraził wolę, aby w Ozorkowie powstał przytułek dla biednych. Pierwszeństwo mieli mieć robotnicy z fabryk Schlösserów i obarczeni liczną rodziną. W latach 60. XIX w. Henryk wchodził w skład Rady Zakładów Dobroczynnych w Łęczycy.
Angażował się również w sferze gospodarki. W l. 1861-1868 zasiadał w Radzie Gospodarczej przy Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych, będącej organem doradczym Namiestnika Królestwa Polskiego. Związał się z działalnością Towarzystwa Kredytowego w Łodzi. Był współorganizatorem i członkiem Zarządu Warszawskiego Towarzystwa Ubezpieczeń od Ognia. Zajmował się również bankierstwem – był współorganizatorem Banku Handlowego w Łodzi. Piastował funkcję wiceprezesa do 1881 r., a od 1881 r. aż do śmierci był prezesem Banku. Od 1861 r. przez 24 lata pełnił funkcję radnego w Ozorkowie. Kilkanaście lat był członkiem Rady Opiekuńczej Powiatu Łęczyckiego.
== Śmierć ==
W przeciwieństwie do młodszego brata, Henryk był osobą spokojną i pragmatyczną. Przewidział bliski kres swojego życia i spisał testament 4 miesiące przed śmiercią, u notariusza Truszkowskiego w Warszawie. Na jego mocy główną spadkobierczynią była żona, Paulina Matylda Schlösser. W 1886 r. przejęła fabrykę na Strzeblewie i pałac przy ul. Łęczyckiej. Pozostałymi spadkobiercami były dwie siostry Henryka, Emilia Henrietta Werner i Fryderyka Wilhelmina Schlager, oraz dzieci brata, Karola Ernesta.
Henryk Wilhelm Schlösser zmarł w swoim pałacu przy ul. Łęczyckiej 16 października 1884 r. Kondukt żałobny, idący z pałacu w kierunku cmentarza ewangelicko-augsburskiego, kroczył po dywanie z sukna. Mieszkańcy Ozorkowa odcinali później kawałki tkaniny.
# Górny P. A., ''Cmentarz ewangelicko-augsburski w Ozorkowie'', Ozorków 2010.
# Górny P. A., ''Przemysł starszy od miasta'', Ozorków 2014.
# Makarewicz Z., ''Dzieje rodziny Schlösserów z Ozorkowa do 1914 roku'', W[w: ] Zgierskie Zeszyty Regionalne, t. IV, Zgierz 2009.
''<small>Oprac. '''[[Użytkowniczka:Marianna Różalska|Marianna Różalska]]'''</small>''
== Przypisy ==
[[Kategoria:Hasła w przygotowaniuEncyklopedia]][[Kategoria:Ludzie]]
