Rosiak Stefan

<accesscontrol>Redakcja</accesscontrol> Stefan Rosiak (ur. 16 lipca 1897 r. w Ozorkowie, zm. 1 stycznia1973 r. w Łodzi) – historyk, archiwista, działacz krajoznawczy szczególnie w zakresie ochrony zabytków.

Biografia

Był synem Jana i Antoniny z Kamińskich małżeństwa Rosiaków. Ojciec był tkaczem w manufakturze schlösserowskiej. Stefan Rosiak dzieciństwo i młodość spędził w Ozorkowie, tu uczęszczał do szkoły elementarnej. Tu rozpoczął pracę, mając lat 14, również w tym największym zakładzie w naszym mieście. W 1921 roku wyjechał do Wilna aby pracując kontynuować naukę. Już nie powrócił do Ozorkowa. Tym nie mniej zawsze z dumą podkreślał, skąd pochodzi. Dał temu wyraz podczas uhonorowania go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za zasługi dla archiwistyki i historii regionu . W swych artykułach i pracach szczególną troską darzył swoje rodzinne miasto, dając wykłady i organizując wystawy na temat historii przemysłu regionu łódzkiego.

Studia

W latach 1924–1929 studiował historię na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Po skończeniu studiów poświęcił się pracy w archiwistyce. W 1947 doktoryzował się pod kierunkiem prof. Ryszarda Mienickiego na UMK w Toruniu na podstawie opublikowanej w 1938 pracy pt. Księgarnia Eliza Orzeszkowa i S-ka w Wilnie (1879–1882).

Praca zawodowa

Jeszcze jako student, od 1922 r., został zatrudniony w Archiwum Państwowym w Wilnie, gdzie pracował do 1946 r. Z polecenia Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych rejestrował dokumentacje polskie (polonica) w archiwach w Grodnie, Leningradzie, Moskwie i w Wilnie. W latach 1949–1951 był pierwszym dyrektorem Archiwum Państwowego w Łodzi. Następnie organizował archiwa miejskie w Kutnie, Łowiczu, Łęczycy, Rawie Mazowieckiej, Skierniewicach, Tomaszowie Mazowieckim, Wieluniu.

Działalność społeczna

Bardzo aktywnie działał w PTTK opiekując się zabytkami i będąc zarazem współorganizatorem Okręgowej Komisji Opieki nad zabytkami.

Był członkiem:

• Polskiego Towarzystwa Historycznego
• Stowarzyszenia Historyków Sztuki
• Stowarzyszenia Archiwistów Polskich
  

Śmierć i miejsce spoczynku

Zmarł 1 stycznia 1973 w Łodzi. Został pochowany na cmentarzu św. Rocha na Radogoszczu.

Publikacje

W okresie międzywojennym na łamach wileńskiego Słowa publikował artykuły o tematyce historycznej (głównie dotyczące Powstania Listopadowego). W jego dorobku naukowym można wyróżnić dwa nurty. Pierwszy dotyczy historii Wileńszczyzny, tak jak wzmiankowana wyżej rozprawa doktorska, czy praca Bonifratrzy w Wilnie 1635–1843–1924 oraz rozprawa pt. Prowincja litewska Sióstr Miłosierdzia (1933).

Drugi nurt to historia gospodarcza regionu łódzkiego – artykuły, m.in.:

• Dzieje ruchu robotniczego w Ozorkowie (1957)
• Powstanie listopadowe w Ozorkowie (1957)
• Powstanie przemysłu w Ozorkowie (1963)
  

Opracował monografię Ozorkowa, która z przyczyn od niego niezależnych nie została dokończona.

Przez wiele lat współpracował z zespołem przygotowując Materiały do historii miast, przemysłu i klasy robotniczej w okręgu łódzkim.

Odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi
• Medal Niepodległości
• Złota Honorowa Odznaką PTTK
• Srebrna Odznaka "Za Opiekę nad Zabytkami"
• Honorowa Odznaka Miasta Łodzi
  

Bibliografia

• Jarosław Kita, Rafał Stobiecki, Słownik biograficzny historyków łódzkich, Łódź 2000, s. 81-82.
• Mieczysław Bandurka, Stefan Rosiak (16.07.1897–1.01.1973), Rocznik Łódzki 18 (1973), s. 228–230.
• Cz.esława Kryzko-Włodarska, Stefan Rosiak (16.07.1897–1.01.1973), Archeion 1974, T. LX, s. 417–421.
  

Oprac. Paweł Andrzej Górny