Kaźmierczuk Celestyn
Celestyn Kaźmierczuk (ur. 13 kwietnia 1916 r., zm. 21 grudnia 1991 r. w Ozorkowie) - żołnierz, cieśla, społecznik.
Spis treści
Biografia
Syn Wojciecha i Elżbiety, małżeństwa Kaźmierczuków, urodził się we wsi Patoki, pow. bielski (woj. podlaskie). Rodzina od wielu pokoleń, oprócz uprawy roli, zajmowała się obróbką drewna: ciesielstwem i stolarstwem.
Celestyn, po ukończeniu dwóch klas szkoły wiejskiej, wdrażany był do zawodu cieśli.
W l. 1937-1939 odbył obowiązkową służbę wojskową w 35 Pułku Piechoty w Brześciu. Zmobilizowany 30 sierpnia 1939 r. brał udział w wojnie obronnej Polski[1] na Podlasiu.
Rodzinna wieś znalazła się w strefie wpływów radzieckich na mocy traktatu o granicach między ZSRR a III Rzeszą z 28 września 1939 r.[2]
W 1940 r. Celestyn Kaźmierczuk zawarł związek małżeński z młodszą o 4 lata Anną Brzezińską (c. Bronisława i Anny), zmarłą 9 sierpnia 2020 r. w wieku 100 lat.
W pierwszych miesiącach 1941 r. cała rodzina Kaźmierczuków wraz z innymi polskimi rodzinami została wysiedlona na Syberię w okolice Nowosybirska, ponad 4600 km od domu. Koszmarna podróż pociągiem towarowym trwała 16 dni. Przebywali na odludziu, do najbliższego ośrodka cywilizacji było kilkadziesiąt kilometrów. Panujące syberyjskie warunki, głód i choroby dziesiątkowały przesiedleńców. Tam zmarł, w połowie 1942 r., ojciec Celestyna, Wojciech Kaźmierczuk, mający 70 lat.
Początkowo pracowali w sowchozie[3], a wynagrodzeniem było to, przy czym pracowali, np. ziemniaki, brukiew czy buraki.
Sytuacja zesłańców uległa zmianie na lepsze[4] w II poł. 1941 r.[5] Rodzina Kaźmierczuków trafiła do kołchozu[6]. Tu wynagradzani byli pieniędzmi, ale nadal bytowali w trudnych warunkach na „nieludzkiej ziemi”.
Szansą na wydostanie się ze Związku Radzieckiego było wstąpienie do tworzącej się armii polskiej. Informacje docierały z dużym opóźnieniem. Celestyn już nie zdążył dołączyć do Armii Andersa[7], ale udało mu się dotrzeć do formującej się I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki i od 23 maja 1943 r. był w polskim mundurze. Po krótkim przeszkoleniu i złożeniu przysięgi został wysłany na pierwszą linię frontu. Będąc tylko żołnierzem w stopniu plutonowego, wraz z I Dywizją przeszedł cały szlak bojowy od Lenino do Berlina. Choć wielokrotnie ranny, przeżył krwawe walki pod Lenino, pod Puławami i o warszawską Pragę. Od lutego 1945 r. walczył o Wał Pomorski, forsował Odrę oraz wziął udział w szturmie Berlina. Po wojnie został awansowany najpierw do stopnia sierżanta, później podporucznika i porucznika.
Rodzina Celestyna wróciła do Polski, w swoje rodzinne strony, dopiero w 1946 r. Wędrówka z dalekiej Syberii trwała 2 miesiące. Znów trafili pod czujne oko Urzędu Bezpieczeństwa i otrzymali wyraźną sugestię: wyjeżdżajcie na ziemie zachodnie. Nie zdołali odbudować domu ani osiągnąć minimalnej stabilizacji. Tak jak inni zaczęli rozglądać się za nowym miejscem do życia. Za podpowiedzią rodziny, która już mieszkała w Łodzi, w 1959 r. z dwójką dzieci (córka ur. w 1947 r., syn rocznik 1953) przeprowadzili się do Ozorkowa. Celestyn znalazł pracę jako cieśla-stolarz w MHD[8], a żona Anna została szwaczką i krawcową w ZPO Latona.
Celestyn Kaźmierczuk, będąc sybirakiem[9], kombatantem, inwalidą[10], chętnie spotykał się z młodzieżą szkolną i wojskową oraz udzielał się w stowarzyszeniach wojskowych. Jako naoczny świadek okrucieństw systemów totalitarnych dawał świadectwo prawdzie historycznej. Przez ostatnie 10 lat życia zmagał się z chorobą nowotworową.
Zmarł 21 grudnia 1991 r. Został pochowany z honorami wojskowymi na Cmentarzu Nowym w Ozorkowie.
Odznaczenia
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[11]
- Odznaka Grunwaldzka przyznana w 1946 r.[12]
- Krzyż Walecznych[13]
- Medal za udział w wojnie obronnej 1939 r.[14]
- Medal za udział w walkach o Berlin[15]
- Honorowy członek Koła Młodzieży Wojskowej (jako uczestnik szturmu na Berlin)[16]
- Opiekun miejsc pamięci narodowej[17]
- Członek ZBOWID[18]
- Członek Związku Inwalidów Wojennych[19]
- Odznaka Honorowa zasłużonego działacza Związku Inwalidów Wojennych[20]
- Srebrny i Brązowy Medal za zasługi dla obronności kraju[21]
- Medal za długoletnie pożycie małżeńskie (50 lat) przyznany w 1990 r. przez Prezydenta RP[22]
Źródła informacji
- Archiwum Wiesława Kazimierczuka, syna Celestyna.
- Relacja ustna Anny Kaźmierczuk z d. Brzezińskiej, rocznik 1920.
Oprac. Zdzisław Żerkowski, autoryzował Wiesław Kazimierczuk, syn
Przypisy
- ↑ Od 1 do 24 września 1939 r.
- ↑ Traktat o granicach jest korektą wcześniej ustalonych stref wpływów do tajnego protokołu z 23 sierpnia 1939 r.
- ↑ Sowchoz jest to państwowe gospodarstwo rolne w Związku Radzieckim, odpowiednik PGR w PRL.
- ↑ Po zawarciu układu Sikorski-Majski 30 lipca 1941 r., Polacy przebywający w sowieckich więzieniach zostali objęci amnestią.
- ↑ Po zawarciu układu rządu polskiego gen. Władysława Sikorskiego na emigracji w Londynie z rządem ZSRR w lipcu 1941 r. i nawiązaniu tym samym stosunków dyplomatycznych. Na mocy tego układu więzieni i przebywający w rejonach deportacji stali się wolnymi, polskimi obywatelami.
- ↑ Kołchoz jest to rolnicza spółdzielnia produkcyjna, działająca w czasach ZSRR.
- ↑ Do sierpnia 1942 r. na terytorium ZSRR sformowana została blisko 100-tysięczna armia polska gen. Władysława Andersa. Po jej ewakuacji do Iranu w 1942 r. delikatne i na ogół trudne stosunki polsko-radzieckie uległy gwałtownemu pogorszeniu. Władze radzieckie likwidowały uprzednio przyznane polskiej społeczności przywileje oraz polskie instytucje podlegające dotychczas ambasadzie RP w Kujbyszewie. Po reakcji polskiego rządu na mord w Katyniu w kwietniu 1943 r. rząd radziecki zerwał stosunki dyplomatyczne z rządem polskim w Londynie.
- ↑ Miejski Handel Detaliczny był państwowym przedsiębiorstwem handlowym.
- ↑ Legitymacja Związku Sybiraków nr 15462.
- ↑ Inwalida wojenny I grupy.
- ↑ Leg. nr 517-73-75.
- ↑ Leg. nr 171578.
- ↑ Leg. nr I-66746.
- ↑ Leg. nr 12-87-11 MW.
- ↑ Leg. nr 02517.
- ↑ Leg. nr 144756.
- ↑ Leg. nr 4039/Ł.
- ↑ Leg. nr 0850583 Związek Bojowników o Wolność i Demokrację poprzednik Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych.
- ↑ Leg. nr 881.
- ↑ Leg. nr 881
- ↑ Leg. nr S-67242.
- ↑ Leg. nr 257-90-29.