Zmiany

Do wybuchu II wojny światowej w Ozorkowie funkcjonowały następujące instytucje funkcjonowało wiele żydowskich instytucji i organizacje społeczneorganizacji dobroczynnych, finansowych, kulturalnekulturalno-oświatowych, oświatowe sportowych i zawodowych. == Instytucje i finansowe:organizacje dobroczynne ==# * '''Bikur CholimTowarzystwo Pielęgnowania Chorych „Linas Hacedek”''' – powstało we wrześniu 1909 r., a pierwsze spotkanie organizacyjne odbyło się 9 października. Była to organizacja dobroczynnapomagająca chorym, której celem było niesienie pomocy chorym poprzez mbiednym i starym żydom. Do 1914 r.infunkcjonowała dosyć prężnie, jednak po zakończeniu I wojny światowej musiała zostać zamknięta z powodu braku funduszy. odwiedzanie ich czy prowadzenie stołówekW jej miejsce powołano „Sekcję Niesienia Pomocy”, która otrzymywała subwencje od Zarządu Miasta.# * '''Centralny Komitet dla Podziału Funduszu Amerykańskiego w Ozorkowie''' – powstał w lipcu 1919 r. i liczył 14 członków: H. Feldman, E. Reichert, M. Litman, H. Śladkowski, K. Aronowicz, S. Asz, A. Rzeszkowski, M. Lewi, M. Trauber, Sz. Gelbart, D. Beer<ref>Rywen Dawid Beer Behr – członek honorowy, ostatni rabingminy żydowskich.</ref>, M. Michelson, M. Karo, M. Praszker. Jego zadaniem był podział subwencji między takie ozorkowskie instytucje jak Sekcja Niesienia Pomocy, Dom Sierot, Talmud Tora, Jabna, Jesojde Hatojre, Klub Rzemieślniczy, Strzecha Robotnicza i Związek Włókienniczy. Wśród subwencji były nie tylko pieniądze, ale także odzież, obuwie, mąka czy olej.# * '''Żydowskie Towarzystwo Opieki nad Biednymi Chorymi Kobietami i Położnicami''' – powstało 30 grudnia 1924 r. W skład zarządu wybranego 30 kwietnia 1933 r. wchodziły: Hana Tugendrajch (prezes), Iska Różycka (wiceprezes), Rajzla Dembińska (sekretarz), Edzia Brużycka (skarbnik), Hana Dunkelman, Bina Ismach.* '''Stowarzyszenie Dobroczynne „Gemiłus Chesed”''' – powstało 11 lipca 1938 r. Założycielami byli: S. J. Asz, J. Beker, A. Brużycki, H. Feldman, J. Glasman, D. Król, M. Korzec, Ch. N. Parzęczewski, L. Peremolnik, B. W. Pozner, M. Sztorc, S. Sznajder, M. Traute, S. A. Walkman, M. Żabner.* '''Stowarzyszenie „Hachnoses Kalo” i „Gemiłus Chasiolim” (Pomoc Narzeczonym i Pożyczka Bezprocentowa)''' – powstało 26 lipca 1934 r. Założycielami byli: A. Milewski, L. L. Rubin, T. Krygier, J. Jasiński, J. Zelmanowicz, Sz. Wojciechowski, Ch. Parzęczewski, D. Dembiński, M. W. Pozner, D. Jakubowicz, C. Sztorch, M. Strykowski, Sz. Cedrowski, J. Beker, M. Ch. Elinger. W skład zarządu wybranego 2 stycznia 1938 r. wchodzili: M. Ch. Elinger (prezes), J. Zelmanowicz (wiceprezes), M. Kurek (sekretarz), L. L. Rubin (skarbnik), M. Huza, N. Mermelsztajn, M. Junks.* '''Towarzystwo Dobroczynne „Bikur Cholim”''' – jego celem było niesienie pomocy chorym poprzez m.in. odwiedzanie ich czy prowadzenie stołówek. Powstało 22 listopada 1934 r., a jej założycielami byli: S. J. Asz, W. Ajzenberg, S. Barczyński, J. Beker, R. Braun, H. Feldman, M. Litman, A. Landau, R. Piotrkowski, E. S. Rajchert, H. J. Rozenblum, A. L. Rzeszkowski, D. Szubiński, S. Winter, M. Żabner. W skład zarządu wybranego 26 grudnia 1937 r. wchodzili: A. L. Rzeszkowski (prezes), J. Beker (wiceprezes), R. Braun (sekretarz), S. A. Waldman (skarbnik), A. Landau, H. Feldman, A. Brużycki, W. Blum, S. Rogoziński.* '''Sekcja Niesienia Pomocy Biednym Żydom przy Magistracie m. Ozorków''' – skupiała wszystkie żydowskie organizacje dobroczynne w Ozorkowie. Wsparcie finansowe zapewniał jej Zarząd Miasta.* '''Dom Sierot im. I. M. Bornsteina''' – założony przez Zarząd Miasta. W 1921 r. znajdowało się w nim 10 sierot wojennych i 200 półsierot.# == Instytucje i organizacje finansowe ==* '''Drugie Towarzystwo Pożyczkowo-Oszczędnościowe w Ozorkowie''' – instytucja kredytowa powstała 1 czerwca 1907 r. i zalegalizowana w tym samym roku. Towarzystwo przestało funkcjonować w czasie I wojny światowej, ale zostało reaktywowane po jej zakończeniu dzięki kredytowi w wysokości 50 tys. marek udzielonemu przez Joint Distribution Committee<ref>Joint Distribution Committee – jedna z najstarszych i największych pozarządowych organizacji żydowskich o globalnym zasięgu. Powstała w 1914 r. w USA. W Polsce pojawiła się w 1918 r.</ref>. Kasa towarzystwa posiadała kawałek gruntu i budynek szacowane na 250 tys. marek. W 1908/1909 r. prezesem był dr Weissman, wiceprezesem – [[Rubinstein Feliks|Feliks Rubinstein]]. W 1921 r. prezesem był [[Kroskin Abram|dr Abram Kroskin]], skarbnikiem – Samuel Asz. W zarządzie zasiadali także Szyjka Waldman, Szymon Barczyński, Jakub Agiński, E. S. Rajchert i I. N. Praszkier. W skład rady wchodzili L. W. Szapszewicz, H. Foundlich, M. A. Engel, K. Kadisz i I. M. Librach. W 1921 r. towarzystwo liczyło 576 członków.# == Instytucje i organizacje kulturalno-oświatowe==* '''Jabna''' – szkoła syjonistyczna.# * '''Jesojde Hatojre''' – szkoła ortodoksyjna.# * '''Sekcja Niesienia Pomocy biednym Żydom przy Magistracie mSzkoła im. OzorkówDynersona'''* ''' Towarzystwo Muzyczno-Śpiewacze „Hazomir” – powstało 11 czerwca 1930 r. i funkcjonowało do 23 lutego 1937 r.* publiczne biblioteki – skupiała żydowskie organizacje dobroczynne w Ozorkowie (Bikur Cholim utworzone przez Organizację Syjonistyczną i Linas Hacedek)„Poalej Syjon”. Były centrum życia kulturalnego. Wsparcie finansowe zapewniał jej Zarząd MiastaDziałały przy nich kółka dramatyczne, szkółki wieczorowe i towarzystwa sportowe.# == Instytucje i organizacje sportowe ==* '''Szkoła im. DynersonaOzorkowskie Żydowskie Towarzystwo Sportowo-Gimnastyczne'''– powstało 7 grudnia 1923 r.# * '''Towarzystwo Pielęgnowania Chorych „Linas Hacedek”Żydowski Klub Sportowy „Makabi”''' – powstało we wrześniu 1909 powstał 14 lipca 1936 r. Założycielami byli: L. Fogel, N. Lew, M. Parzęczewski, N. Leśke, M. Szpiro, H. Bąk, J. Dancygier, F. Gerszt, I. Wartska, Sz. Wartski, L. Goldstein, D. Kadysz, Sz. Parzęczewski, Sz. Knaster, I. Szlamowicz, Sz. Ryweń. W skład zarządu wybranego 29 marca 1938 r.wchodzili: L. Fogel (prezes), Ch. Turczyński (wiceprezes), J. Calla (wiceprezes), Ch. Czerchowski (sekretarz), N. Leśke (referent sportowy), a pierwsze spotkanie organizacyjne odbyło się 9 październikaM. Była to organizacja dobroczynna pomagająca chorymHernkowicz (skarbnik), biednym A. Glazer (gospodarz). == Instytucje i starym żydomorganizacje zawodowe ==* '''Stowarzyszenie Rzeźników Żydowskich''' – powstało 10 lutego 1928 r. Do 1914 W skład zarządu wybranego 6 marca 1938 r. funkcjonowała dosyć prężniewchodzili: A. Widawski (prezes), A. Zajderman (wiceprezes), F. Cedrowski (sekretarz), jednak po zakończeniu I wojny światowej musiała zostać zamknięta z powodu braku funduszy. W jej miejsce powołano „Sekcję Niesienia Pomocy”Cedrowski (kasjer), L. Brużycki, M. Cedrowski, która otrzymywała subwencje od Zarządu MiastaM. Śliwkowicz.* '''Stowarzyszenie Rzemieślników Żydowskich''' – powstało 10 lutego 1928 r.

# [http://search.archives.jdc.org/multimedia/Documents/NY_AR1921/00018/NY_AR1921_00007.pdf List od European Executive Council do Joint Distribution Committee], Nowy Jork 1921.