Grużewski Tadeusz Ferdynand

Z Ozopedia - internetowa Encyklopedia miasta i gminy Ozorków
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Tadeusz Ferdynand Grużewski ps. G. Topór (ur. 25 października 1868 r. w Ozorkowie, zm. 15 lutego 1938 r. w Warszawie) - publicysta, działacz narodowo-demokratyczny, wykładowca.

Biografia

Syn Jana Grużewskiego, urzędnika sądowego i burmistrza Ozorkowa, i Rozalii z Ateńskich. Uczęszczał do gimnazjum w Kaliszu i Piotrkowie, a w 1887 r. zdał maturę. Następnie studiował w Instytucie Technologicznym w Charkowie (l. 1887-1889) oraz na krakowskim Wydziale Filozoficznym (l. 1898-1902).

W 1899 r. zadebiutował jako publicysta. Pierwsze artykuły Grużewskiego pojawiły się na łamach „Przeglądu Wszechpolskiego”. W 1904 r. został sekretarzem redaktora tego pisma, Romana Dmowskiego. Był ponadto członkiem Ligi Narodowej. Teksty, które wyszły spod jego pióra, sprawiły, że widziano w nim współtwórcę ideologii wszechpolskiej. Opublikował m.in. następujące artykuły: „Upadek rolnictwa i głody w Rosyi” (1903), „Odbudowa Polski” (1903), „Obłuda rosyjska” (1904), „Państwowość rosyjska” (1904), „Tolerancya religijna” (1905). W swoich tekstach dawał wyraz poglądom antyrosyjskim. Uważał, że w Cesarstwie Rosyjskim nastąpi poważny kryzys i nie osiągnie ono ustroju konstytucyjnego. W kwestii odzyskania niepodległości przez Polskę postulował osiągnięcie jej drogą ewolucji, bowiem dostrzegał w narodzie wzrastającą siłę i dojrzałość.

W l. 1906-1907 redagował nieoficjalny organ endecji, tygodnik „Myśl Polska”. W wyniku sprzeczności ideologicznych opuścił w 1907 r. Ligę Narodów[1]. Atakował nowy program Ligi. Od 1906 r. publikował w pismach „Naród a Państwo”, „Sprawa Polska”, „Myśl Polityczna” i „Votum Separatum”, a od 1908 r. w warszawskim „Gońcu Porannym i Wieczornym”. Pisywał także do „Kuriera Warszawskiego” czy „Myśli Niepodległej”. W czasie I wojny światowej należał do Stronnictwa Państwowości Polskiej, które reprezentowało poglądy aktywistyczne i monarchistyczne (m.in. utworzenie państwa polskiego z ziem zaboru rosyjskiego, powiązanego z Niemcami)[2]. Zarówno przed, jak i w trakcie wojny publikował autorskie teksty w zbiorowych i własnych broszurach. Po zakończeniu wojny jego artykuły pojawiały się w piłsudczykowskim „Narodzie”, „Głosie Prawdy” czy łódzkim „Głosie Polski”. Związany był z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych – od 1918 r. pracował w tamtejszym wydziale prasowym.

Przeszedł na emeryturę w 1924 r., lecz nie porzucił publicystyki. Jako wykładowca Wyższej Szkoły Dziennikarskiej w Warszawie przez 10 lat prowadził zajęcia nt. historii polskiej publicystyki XIX i XX w. oraz historii politycznej Polski. Pod koniec życia ciężko chorował. Współcześnie wydawane są wybory jego pism, np. „Polska a Rosja”. Nazywany jest jednym z najwybitniejszych polskich znawców Rosji. Władysław Studnicki napisał o nim: „pisarz świetny, myśliciel poważny, umysł do głębokiego wiercenia każdej kwestii usposobiony, przede wszystkim analityk. Pióro cięte i dowcipne”[3][4].

Twórczość

Oprac. Marianna Różalska

Przypisy

  1. Uchwaliła zaniechanie agitacji antyrosyjskiej i rozpoczęła agitację antyniemiecką.
  2. Encyklopedia PWN.
  3. W. Studnicki, Z przeżyć i walk, Warszawa 1928.
  4. A. Galos, Grużewski Tadeusz Ferdynand, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 9, Wrocław 1960, s. 67-68.